Toshkent shahar Yunusobod tumani

N	Organizm	Belgi	gomozigota	geterozigota
resessiv
1	Qo`y zoti	Jun rangi	AA-kulrang	Aa-kulrang	aa-qora
2	Qo`y zoti	Oyog`i	AA-kalta	Aa- kalta	aa-normal
3	Tulki	Jun rangi	AA-platina	Aa-platina	aa-sariq
4	Tovuq	Oyog`i	AA- kalta	Aa- kalta	aa-normal
5	Asalari	Qanoti	AA-osilgan	Aa-osilgan	aa-normal
6	Odam	Sog`ligi	AA-talassemiya	Aa-yashovchan	aa-normal
7	Odam	Sog`ligi	AA-o`roqsimon anemiya	Aa- yashovchan	aa- normal

Arilarda qanotini osilib qolgan holatda bo`lishini belgiiaydigan gen faqat geterozigota holatda(Aa) namoyon b o iib , gomozigota holatda(AA)bo ’ladigan organizm nobud b o ’lishiga olib keladi. Arilarni erkaklari urug`lanmagan tuxumlardan rivojlanib, gomozigotali(aa) bo’ladi. a. O silgan qanotg a ega bo’lgan arilarni, normal trutenlar bilan chatishirilganda qanday avlod olish mumkinligini aniqlang.

• Arilarda qanotini osilib qolgan holatda bo`lishini belgiiaydigan gen faqat geterozigota holatda(Aa) namoyon b o iib , gomozigota holatda(AA)bo ’ladigan organizm nobud b o ’lishiga olib keladi. Arilarni erkaklari urug`lanmagan tuxumlardan rivojlanib, gomozigotali(aa) bo’ladi. a. O silgan qanotg a ega bo’lgan arilarni, normal trutenlar bilan chatishirilganda qanday avlod olish mumkinligini aniqlang.
• Bu masala shartida ko`rinib turibdiki,jinslar hisobga olinadi
• Trutenlar XO xromosomaga, ur`g`ochilari XX xromosomaga ega.
• Fenotip Genotip P ♂ XOaa x ♀XXAa
• Osilgan XXAA ; XOaa
• Osilgan XXAa ; XOAa
• Normal XXaa ; XO aa
• Olinishi kerak bo`lgan avlodning 12,5% ur`gochi XXAA genotipli,12,5% XOAA genotipli erkak organizmlar nobud bo`ladi. 12,5% ur`gochi XXaa genotipli,12,5% XOaa genotipli erkak organizmlar normal bo`ladi. Qolgan 50% avlod geterozigotali genotipga ega osilgan qanotli arilarni 50%i urg`ochi organizmlar,25% itrutenlar bo`ladi.

♂ ♀	XA	Xa	OA	Oa
XA	XXAA osil letal	XXAa osilgan	XOAA osil letal	XOAa osilgan
Xa	XXAa osilgan	XXaa normal	XOAa osilgan	XOaa normal

b. Osilgan qanotli arilar avlodi bo’lgan erkak arilarni genotip va fenotipini aniqlang.

• b. Osilgan qanotli arilar avlodi bo’lgan erkak arilarni genotip va fenotipini aniqlang.
• P ♂ XOAa x ♀XXAa
• osilgan osilgan
• 4\1 qism nobud bo`ladi.
• 4\1 qism normal bo`ladi
• 4\2 qism oslgan qanotli bo`ladi.
• Osilgan qanotli arilar avlodini
• yarmi trutenlar bo`ladi.

♂ ♀	XA	Xa	OA	Oa
XA	XXAA osil letal	XXAa osilgan	XOAA osil letal	XOAa osilgan
Xa	XXAa osilgan	XXaa normal	XOAa osilgan	XOaa normal
OA	XOAA osil letal	XOAa osilgan	OOAA osil letal	OOAa osilgan
Oa	XOAa osilgan	XOaa normal	OOAa osilgan	OOaa normal

4.Talassemiya(gemoglobinni normal sintezlanishi buzilishi bilan xarakterlanib, turli o’zgarishlarga sababchi bo’ladi, gomozigota organizmlar 90-95 % hollarda nobud bo’ladilar),to’liq bo’lmagan autosoma dominant tipda irsiylanadi. Geterozigota organizmlarda nisbatan yengil shaklda o ’tadi. a. Er-xotinlardan biri talassemiyani yengil shakli bilan kasallangan,ikkinchisi esa ushbu belgi bo’yicha sog’lom bo’lgan oilada, tahlil qilinayotgan belgi bo’yicha sog’lom bo'lib tug’iiishi mumkin bo’lgan farzandlarni aniqlang?

• 4.Talassemiya(gemoglobinni normal sintezlanishi buzilishi bilan xarakterlanib, turli o’zgarishlarga sababchi bo’ladi, gomozigota organizmlar 90-95 % hollarda nobud bo’ladilar),to’liq bo’lmagan autosoma dominant tipda irsiylanadi. Geterozigota organizmlarda nisbatan yengil shaklda o ’tadi. a. Er-xotinlardan biri talassemiyani yengil shakli bilan kasallangan,ikkinchisi esa ushbu belgi bo’yicha sog’lom bo’lgan oilada, tahlil qilinayotgan belgi bo’yicha sog’lom bo'lib tug’iiishi mumkin bo’lgan farzandlarni aniqlang?
• Fenotip Genotip P ♂aa x ♀Aa
• talassemiya AA Fen nor yengil for
• yengil for Aa gam a A a
• normal aa F1 Aa aa
• yengil nor 50% farzand sog`lom
• b.Talassemiyani yengil shakli bilan kasallangan er va xotin nikohidan qanday farzandlar tug’iiishi mumkinligini aniqlang.
• Fenotip Genotip P ♂Aa x ♀Aa
• talassemiya AA Fen yengil yengil for
• yengil for Aa gam A a A a
• normal aa F1 AA Aa Aa aa
• talas yen yen nor 25% farzand nobud bo`ladi.

• 5. O ’roqsimon hujayrali anemiya, to’liq bo’lmagan autosoma dominant belgi sifatida irsiylanadi. Ushbu belgi bo’yicha gomozigota organizmlar, to ’liq jinsiy balog’at yoshiga yetguncha nobud bo’ladilar. Geterozigota bo’lgan organizmlar esa hayotchan bo’lib,bunday organizmlarda bezgak qo’zg’ovchisi, o’z oziqasi uchun S-gemoglobinni o ’zlashtira olmaydi. Shuning uchun gemoglobinning ushbu shakliga ega bo’lgan odamlar, malyariya bilan kasallanmaydilar.
• 1. Ota-onalardan biri o ’roqsimon hujayrali anemiya bo’yicha geterozigotali,ikkinchisi esa ushbu belgi bo’yicha normal bo ’lgan oilada, malyariyaga chidamli bolalarning tug’ilish ehtimolini aniqlang
• Fenotip Genotip P ♂Aa x ♀aa
• O`roq anemiya AA Fen yengil normal
• yengil forma Aa gam A a a
• normal aa F1 Aa aa
• 2. Ota-onalarning ikkalovi ham, o ’roqsimon hujayrali anemiya bo’yicha yengil formabilan kasallangan,malyariyaga chidamli shakliga ega bo’lsa, ularning oilasida, qanday bolalar tug’iiishi mumkinligini aniqlang.
• Fenotip Genotip P ♂Aa x ♀Aa
• O`roq anem AA Fen yengil yengil for
• Malya chid Aa gam A a A a
• normal aa F1 AA Aa Aa aa
• O`roq anem yen yen nor 50% farzand chidamli bo`ladi.

Genetika asoslariga oid masalalar

Chala dominantlik- dominant gen retsessiv gen bilan birga kelganda o’z belgisini to’liq yuzaga chiqara olmaydi.Shuning uchun geterozigotali organizmda har ikkala gen, yuzaga chiqargan belgilarning oraliq formasi paydo bo’ladi. Masalan: nomozshomgulning oq va qizil ranglilarini o’zaro chatishtirilganda pushti rangli: nomozshomgul paydo bo’ladi. Odamlarda jingalak sochli va silliq sochli insonlar turmush qurishganda to’lqinsimon sochli avlod yuzaga kelish holatlari kuzatiladi.

1.Fermada faqat bir xil rangdagi zangori patli parrandalargina bo’lishi uchun qaysi rangdagi xo’roz va tovuqlarni chatishtirish lozim? Pati zangori bo’lgan tovuqlarni oq patli xo’rozlar bilan chatishtirilsa, qanday nasi olish mumkin ? Sitologik tomondan asoslab bering. (Oq- retsessiv, qora-dominant belgi, zangori rang oraliq forma).

Genotip Fenotip P xo`roz AA x tovuq aa P xo`roz Aa x aa

AA Qora G: A a G: A a a

Aa Zangori F1 Aa F1 Aa aa

aa Oq 100% zangori zangori oq 50% : 50%

Demak 100% zangori tovuq olish uchun qora va oq tovuqlar chatishtiriladi.

2.Nomozshomgul o’simligining qizil va pushti rangli gultojibarglarga ega bo’lgan turlari oq rangli gultojibargga ega turi bilan chatishtirilganda, birinchi chatishtirishda F, da hammasi pushti gultojibargli, ikkinchi chatishtirishda F1 da 50 % pushti va 50%oq gultojibargli o’simliklar olingan. Har ikkala tajribadagi ota-ona va F1 duragaylarining genotipini aniqlang.

Genotip Fenotip P ota AA x ona aa P ota Aa x ona aa

AA Qizil G: A a G: A a a

Aa Pushti F1 Aa F1 Aa aa

aa Oq Pushti Pushti oq 50% : 50%

N	Organizm	belgi	gomozigota	geterozigota	resessiv
1	Andaluz tovuq	Pat rangi	qora	havorang	oq
2	Tovuq zoti	Pat rangi	qora	zangori	oq
3	namozshomgul	gul rangi	qizil	pushti	oq
4	Itog`iz	gul rangi	qizil	pushti	oq
5	Bug`doy	boshog`i	uzun	o`rta	kalta
6	Qulupnay	meva rangi	qizil	oraliq	oq
7	Qorako`l qoyi	qulog`i	uzun	o`rta	kalta
8	Shortgorn zoti	jun rangi	qora	Kulrang-ko`k	oq