Toshkent pediatriya tibbiyot instituti xalqumning klinik anatomiyasi, fiziologiyasi va tekshirish usullari

Burun  halqum  (epipharynx,  nasoharynx)  miya  asosidan  yumshoq 

tanglaygacha  davom  etadi.  Uning  gumbazi  ponasimon  suyak  va  qisman  ensa 

suyagi bilan chegaralangan. Orqa devori esa I va II  bo’yin umurtqalari, oldindan 

---

10 

 

xoanalar  orqali  burun  bo’shlig’iga  ochiladi.  Burun  halqumning  yuqori-orqa 

devorlarida  halqum  yoki  III  -  murtak  joylashgan.  Burun  halqum  yon  devorlarida 

pastki  burun  chig’anoqlari  orqa  uchlarining  sathida  halqumni  nog’ora  bo’shlig’i 

bilan  bog’lab  turuvchi  eshituv  nayining  halqum  teshiklari  egallaydi.  Nay  orqa 

yuqori  tomondan  eshitish  yostiqchalari  bilan  o’ralgan.  Bu  yostiqcha  burun 

halqumda  bo’rtib  chiqqan bo’lib,  eshitish nayini  kateterizastiyasida  mo’ljal  bo’lib 

hisoblanadi.  Eshituv  nayining  halqum  teshigi  nafas  olganda  va  yutish  aktida 

ochilib  yoki  yopilib  turishi  bir  qator  anatomik  hususiyatlarga  bog’liq.  Bularga: 

og’iz halqumning shilliq qavatini tor nay-tanglay burmasi (plica salpingopalatina), 

u  eshitish  nayining  halqum  teshigini  oldingi  qismidan  boshlanadi,  pastdan 

yumshoq  tanglayga  o’tadi;  nay-halqum  burmasi  (plica  salpingopharyngea),  u  nay 

yostiqchasining  orqa  qismidan  boshlanib,  halqumning  yuqori  konstriktor  mushak 

tolalari  tugunlarini  yig’ilishidan  hosil  bo’ladi.  Eshituv  nayi  halqum  teshiklarining 

orqasida,  burun  halqumning  yon  devorlarida  halqum  cho’ntagi  -  recessus 

pharyngeus (yoki Rozenmyuller cho’ntagi) bo’lib, unda limfoid to’qima to’plami - 

nay murtaklari (V-VI) joylashgan. 

Halqum gumbazi shakl bo’yicha trapestiyani eslatadi (rasm). Bular hayoliy 

chiziqlarni  o’tkazishdan  hosil  bo’ladi.  1  chisi  ponasimon  suyakning  o’tkir 

o’siqlarining  birikidan  hosil  qilinadi.  2  chisi  bazillyar  apofiz  va  halqum 

do’ngligidan o’tadi.