Тошкент Педиатрия Тиббиёт институти

Toshkent Pediatriya Tibbiyot instituti

Allergologiya, klinik immunologiya, mikrobiologiya kafedrasi

5510200- Pediatriya ishi ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha

Mikrobiologiya, virusologiya va immunologiya fani

Amaliy mashg‘ulot № 21

Mavzu: Havo-tomchi infeksiyalari: bo‘g‘ma (difteriya), ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisini tasnifi, ular keltirib chiqargan kasalliklar tashhisi, profilaktikasi.

Joriy baholash testlari

№	savol	javob 1	javob 2	javob 3	javob 4	to‘g‘ri javob raqami
bitta to‘g‘ri javobli testlar
1	Bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchisi qaysi avlodga mansub?	Sorinobacteria	Yersinia	Bordotella	Bruccela	1
2	Difteriya qo‘zg‘atuvchisiga xarakterli morfologik belgi	bakteriya xujayrasida valyutin donachalarining bo‘lishi	loviyasimon kokklar	xujayraning o‘tkirlashgan uchlari	xujayralarning zanjir xolida joylashishi	1
3	Qoqshol, bo`g`ma va ko`k yo`talga qarshi vaktsina	АКДС	СТИ	АДС-М	АДС-7	1
4	Bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchilarini differensiatsiya qiluvchi ozuqa muxiti	Klauberg muxiti	Ru muxiti	GPA	GPB	1
5	Bo‘g‘ma qo‘zgatuvchisi o‘stiriladigan muxit	Telluritli agar	KKA	Kitta-Torotssi	Levin	1
6	Bo‘g‘maning spetsifik davosi uchun qo‘llaniladi	antitoksik zardob	antibiotiklar	bakteriofag	sulfanilamid preparatlari	1
7	Ko‘k yo‘tal va parako‘k yo‘tal kasalligini qo‘zg‘atuvchilari	bakteriyalar	viruslar	vibrionlar	spiroxetalar	1
8	Bo‘g‘ma kuzgatuvchisining organizmda joylashishi	kuzgatuvchi 90-95% xollarda xalkumning shillik pardasida kupayadi	kuzgatuvchi kon orkali organizmga tarkaladi	kuzgatuvchi yugon ichak pardasida parazitlik kiladi	asosan suv orkali yukadi va ingichka ichakda kupayadi	1
9	Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisi qaysi avlodga mansub?	Bordotella	Yersinia	Corinobacteria	Bruccela	1
10	Ko‘k yo‘tal va parako‘kyo‘talning yuqish yo‘llari	havo-tomchi orqali	alimentar yo‘l	idish-tovoq orqali	yo‘ldosh orqali	1
11	Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisi toksini	temperaturaga chidamsiz toksin hosil qiladi	bemorning qonidan topiladi	enterotoksin hosil qiladi	eksfoliativ toksin	1
12	Qaysi kasallik diagnostikasida «yo‘tal plastinkasi» usuli qo‘llaniladi?	Ko‘k yo‘talda	bo‘g‘ma kasalligida	zotiljam kasalligida	meningit kasalligida	1
13	Ko‘k yo‘tal va parako‘kyo‘tal mikroblarini qanday muxitda o‘stiriladi	Borde-Jangu	Levin	Endo	Llevenshteyn	1
14	Ko‘k yo‘talning maxsus profilaktikasi uchun qo‘llaniladi	AKDS	tirik vaksina	anatoksin	bakteriofag	1
15	Ko‘k yo‘taldagi immunitet qanday	mustaxkam, uzok muddatli	kuchsiz	nosteril	yo‘q	1
ko‘p javobli testlar
1	bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchisini turlari(3)	gravis	pertussis	intermedius	mitis	134
2	bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchisi uchun differensial diagnostik muxitlar(2)	Klauberg muxiti	Endo muxiti	Ploskiryova	Telurit- kaliyli agar	14
3	bo‘g‘ma kasaligining patogenezi bo‘yicha turlari(3)	o‘pka	xalqum	ko‘z	teri	234
4	bo‘g‘ma kasaligini maxsus profilaktikasida vaksinatsiya (3)	2 oy	yoshga to‘lganda	3 oy	4 oy	134
5	Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisi o‘suvchi ozuqa muxitlari(2)	Endo	KKA	VSA	Borde-Jangu	24
6	Ko‘k yo‘tal kasaligining patogeneziga xos (3)	katta yoshdagilar kasallanadi	asosan yosh bolalar kasallanadi	kataral davrida bemor atrofdagilar uchun epidemiologik xafvli	manba-bemor va tashuvchi	234
7	Ko‘k yo‘tal kasaligini laboratoriya diagnostikasida qo‘llaniladigan usullar (2)	biologik	serologik	teri-allergik	bakterioskopik	23
8	Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisini Borde-Jangu muxitida o‘sishiga xos belgilar(2)	yirik chetlari notekis koloniyalar hosil qiladi	simob tomchisiga o‘xshaydi	burishgan teriga o‘xshash	mayda chetlari tekis koloniyalar hosil qiladi	24
9	Ko‘k yo‘tal kasaligini umumiy profilaktikasi(3)	bemorni aloxidalash	erta aniqlash	o‘choqni dezinfeksiya qilish	vaksina qilish	123
ketma-ketlik testlari
1	bo‘g‘ma kasalligini qo‘zg‘atuvchisining valyutin donachalarini Neysser usulida buyashning 5ta ketma-ketligini aniqlang:1. lyugol eritmasi tomiziladi (10-30 sek) 2. fiksatsiyalangan surtmaga neysser sinkasining atsetati tomiziladi 2-3minut ushlanadi. 3. surtmaga vezuvining suvdagi eritmasi solinadi (1 – 2 minut). 4. preparat suv bilan yuviladi. 5. suv bilan yuviladi mikroskopda kuriladi.	21435	12345	13245	13425	1
2	Kukyutal kasalligining patogenezidagi patologik jaraenning 5ta ketma – ketligini kursating: 1. Bemordan soglom organizmga kuzgatuvchining xavo-tomchi yuli bilan tushishi 2. Inkubatsion davr. 3. Sogayish davri. 4. Kataral davr. 5. Bugilib yutalish davr	12453	12345	13245	13425	1
3	ko‘k yo‘talni tashxislashdagi bakteriologik usulni bosqichlarini 5 ta ketma-ketlikda bering. 1. 3–5 kundan so‘ng oziq muxitda o‘sib chiqqan koloniyalardan, boyituvchi muxitga ekiladi 2. sof kultura ajratib olinadi 3. ajratilgan sof kultura identifikatsiya qilinadi 4. ajratib olingan sof kultura bilan agglyutinatsiya reaksiyasi qo‘yiladi 5. biomaterial Borde-Jangu, sut-qonli, gidrolizat- kazeinli, kazein-ko‘mirli muxitlarga ekiladi.	51243	12345	24315	34521	1
moslik testlari
1	ko‘k yo‘tal va bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchilarini oziq muxitlarda o‘sishidagi xos belgilarni moslang: 1.Borde-Jangu; 2. tellurit-kaliy; a- simob tomchisiga o‘xshash koloniyalar; b- mayda chetlari silliq koloniyalar; v- gravis (chetlari notekis, yirik koloniyalar)	1-a,b; 2-b,v.	1-b,v; 2-a,v.	1-a,v; 2-a,b.	1-v,b; 2-a,b.	1
2	bug‘ma qo‘zg‘atuvchisi koloniyalarini turlari bilan moslang: 1.gravis, 2.mitis, 3.intermedius; a-chetlari notekis- R koloniya, b- chetlari tekis-S koloniya, s- oraliq xoldagi koloniya.	1-a; 2-b; 3-c.	1-b; 2-c; 3-a.	1-c; 2-b; 3-a.	1-b; 2-a; 3-c.	1
3	Quyidagilarni moslang: 1. sil; 2. ko‘k yo‘tal; 3. bo‘g‘ma; 4. klebsiella. a. umumiy profilaktika b. AKDS c. ADS, AKDS d. BSJ	1-d; 2-b; 3-c; 4-a	1-a; 2-b; 3-c; 4-d.	1-d; 2-c; 3-b; 4-a	1- a; 2-c; 3-d; 4-b	1

Oraliq va yakuniy baholash testlari

№

savol

javob 1

javob 2

javob 3

javob 4

To‘g‘ri javob raqami

Bitta to‘g‘ri javobli testlar

1

Bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchisi qaysi avlodga mansub?

Sorinobacteria

Yersinia

Bordotella

Bruccela

1

2

Difteriya qo‘zg‘atuvchisiga xarakterli morfologik belgi

bakteriya xujayrasida valyutin donachalarining bo‘lishi

loviyasimon kokklar

xujayraning o‘tkirlashgan uchlari

xujayralarning zanjir xolida joylashishi

1

3

Qoqshol, bo`g`ma va ko`k yo`talga qarshi vaktsina

АКДС

СТИ

АДС-М

АДС-7

1

4

Bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchilarini differensiatsiya qiluvchi ozuqa muxiti

Klauberg muxiti

Ru muxiti

GPA

GPB

1

5

Bo‘g‘ma qo‘zgatuvchisi o‘stiriladigan muxit

Telluritli agar

KKA

Kitta-Torotssi

Levin

1

6

Bo‘g‘maning spetsifik davosi uchun qo‘llaniladi

antitoksik zardob

antibiotiklar

bakteriofag

sulfanilamid preparatlari

1

7

Ko‘k yo‘tal va parako‘k yo‘tal kasalligini qo‘zg‘atuvchilari

bakteriyalar

viruslar

vibrionlar

spiroxetalar

1

8

Bo‘g‘ma kuzgatuvchisining organizmda joylashishi

kuzgatuvchi 90-95% xollarda xalkumning shillik pardasida kupayadi

kuzgatuvchi kon orkali organizmga tarkaladi

kuzgatuvchi yugon ichak pardasida parazitlik kiladi

asosan suv orkali yukadi va ingichka ichakda kupayadi

1

9

Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisi qaysi avlodga mansub?

Bordotella

Yersinia

Corinobacteria

Bruccela

1

10

Ko‘k yo‘tal va parako‘kyo‘talning yuqish yo‘llari

havo-tomchi orqali

alimentar yo‘l

idish-tovoq orqali

yo‘ldosh orqali

1

11

Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisi toksini

temperaturaga chidamsiz toksin hosil qiladi

bemorning qonidan topiladi

enterotoksin hosil qiladi

eksfoliativ toksin

1

12

Qaysi kasallik diagnostikasida «yo‘tal plastinkasi» usuli qo‘llaniladi?

Ko‘k yo‘talda

bo‘g‘ma kasalligida

zotiljam kasalligida

meningit kasalligida

1

13

Ko‘k yo‘tal va parako‘kyo‘tal mikroblarini qanday muxitda o‘stiriladi

Borde-Jangu

Levin

Endo

Llevenshteyn

1

14

Ko‘k yo‘talning maxsus profilaktikasi uchun qo‘llaniladi

AKDS

tirik vaksina

anatoksin

bakteriofag

1

15

Ko‘k yo‘taldagi immunitet qanday

mustaxkam, uzok muddatli

kuchsiz

nosteril

yo‘q

1

16

Patogen va nopatogen korinobakteriyalarni farki:

surtmada joylashishiga ko‘ra

kokksimonligiga ko‘ra

o‘lchamining kichikligiga ko‘ra

inkubatsion davriga ko‘ra

1

17

Parakukyutal kuzgatuvchisining uziga xos xususiyati

ozik muxitga talabchan

biokimeviy jixatdan faol

8-10 soatda usadi

xivchinlari bor

1

18

Ko‘kyo‘tal va parakukyutalda bakteriologik tekshirish uchun olinadi

balgam

yiring

siydik

xalkumning shillik kabatidan surtma

1

19

Ko‘kyo‘tal kuzgatuvchisiga xos xususiyatlar

ozuka-muxitga talabchan

biokimeviy jixatdan faol

sporasi borligi

tez usadi

1

20

Bugma kasalligining profilaktikasida kullaniladigan vaksinali preparati

AKDS

anatoksin

uldirilgan monovaksina

антибиотик

1

21

Bugma kasalligining spetsefik profilaktikasi uchun kanday preparat ishlatiladi?

AKDS-vaksinasi, ADS-M- anatoksini

antibiotik

gamma-globulin

bakteriofaglar

1

22

Bo‘g‘ma kuzgatuvchilarining ekzotoksin ajratib chikarish kobiliyatini kanday maxsus usulda aniklanadi?

IFA usulida monoklonal antitelolar kullab

teri sinamasi bilan

sichkonlarga biosinama bilan

kuenlarda biosinama bilan.

1

23

Bo‘g‘ma kuzgatuvchisining buyalish usuli

murakkab buyash-Neysser

Sil-Nilsen

Zdradovskiy

Gins-Burri

1

24

Kukyutalni asosiy belgisi?

uzok tutuvchi yutal

kon’yunktivit

isitma

diareya

1

25

Bo‘g‘maning mikrobiologik diagnozi uchun kullaniladi

tekshiriluvchi materialni klauberg muxitiga ekish usuli

orka miya suyukligini tekshirish

allergik sinama

balgamni ekish

1

Ko‘p javobli testlar

1

bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchisini turlari(3)

gravis

pertussis

intermedius

mitis

134

2

bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchisi uchun differensial diagnostik muxitlar(2)

Klauberg muxiti

Endo muxiti

Ploskiryova

Telurit- kaliyli agar

14

3

bo‘g‘ma kasaligining patogenezi bo‘yicha turlari(3)

o‘pka

xalqum

ko‘z

teri

234

4

bo‘g‘ma kasaligini maxsus profilaktikasida vaksinatsiya (3)

2 oy

yoshga to‘lganda

3 oy

4 oy

134

5

Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisi o‘suvchi ozuqa muxitlari(2)

Endo

KKA

VSA

Borde-Jangu

24

6

Ko‘k yo‘tal kasaligining patogeneziga xos (3)

katta yoshdagilar kasallanadi

asosan yosh bolalar kasallanadi

kataral davrida bemor atrofdagilar uchun epidemiologik xafvli

manba-bemor va tashuvchi

234

7

Ko‘k yo‘tal kasaligini laboratoriya diagnostikasida qo‘llaniladigan usullar (2)

biologik

serologik

teri-allergik

bakterioskopik

23

8

Ko‘k yo‘tal qo‘zg‘atuvchisini Borde-Jangu muxitida o‘sishiga xos belgilar(2)

yirik chetlari notekis koloniyalar hosil qiladi

simob tomchisiga o‘xshaydi

burishgan teriga o‘xshash

mayda chetlari tekis koloniyalar hosil qiladi

24

9

Ko‘k yo‘tal kasaligini umumiy profilaktikasi(3)

bemorni aloxidalash

erta aniqlash

o‘choqni dezinfeksiya qilish

vaksina qilish

123

10

Ko'k yo'talning laboratoriya diagnostikasida qo'llaniladigan usullar (3)

biologik

serologik

teri-allergik

bakteriologik

234

11

Borde-Jangu ozuqaviy agarida ko'k yo'tal qo`zg`atuvchisining o'sish xususiyatlari (2)

Katta, qirrali koloniyalar

simob tomchisiga o‘xshaydi

burishgan teriga o‘xshash

mayda chetlari tekis koloniyalar hosil qiladi

24

12

Bo‘g‘ma kuzgatuvchilari xosil qiladigan agressiv moddalar(3)

neyraminidaza

neyrotosik

fibrinolizin

gialuronidaza

134

13

Bordotella pertussisni o‘stirish uchun ishlatiladigan muxit(2)

KKA

Endo

Borde-Jangu

VSA

13

14

Difteriyaning maxsus profilaktikasi uchun emlash (3)

2, 3 ой

1 ёш

16 ой

4ой

134

15

Bordotella pertussisni morfologik xususiyati(3)

xarakatsiz

sporasiz

Mayda kokkobakteriya

kapsulasiz

123

Ketma-ketlik testlari

1

bo‘g‘ma kasalligini qo‘zg‘atuvchisining valyutin donachalarini Neysser usulida buyashning 5ta ketma-ketligini aniqlang:1. lyugol eritmasi tomiziladi (10-30 sek) 2. fiksatsiyalangan surtmaga neysser sinkasining atsetati tomiziladi 2-3minut ushlanadi. 3. surtmaga vezuvining suvdagi eritmasi solinadi (1 – 2 minut). 4. preparat suv bilan yuviladi. 5. suv bilan yuviladi mikroskopda kuriladi.

21435

12345

13245

13425

1

2

Kukyutal kasalligining patogenezidagi patologik jaraenning 5ta ketma – ketligini kursating: 1. Bemordan soglom organizmga kuzgatuvchining xavo-tomchi yuli bilan tushishi 2. Inkubatsion davr. 3. Sogayish davri. 4. Kataral davr. 5. Bugilib yutalish davr

12453

12345

13245

13425

1

3

ko‘k yo‘talni tashxislashdagi bakteriologik usulni bosqichlarini 5 ta ketma-ketlikda bering. 1. 3–5 kundan so‘ng oziq muxitda o‘sib chiqqan koloniyalardan, boyituvchi muxitga ekiladi 2. sof kultura ajratib olinadi 3. ajratilgan sof kultura identifikatsiya qilinadi 4. ajratib olingan sof kultura bilan agglyutinatsiya reaksiyasi qo‘yiladi 5. biomaterial Borde-Jangu, sut-qonli, gidrolizat- kazeinli, kazein-ko‘mirli muxitlarga ekiladi.

51243

12345

24315

34521

1

4

Bo‘g‘ma kasalligini bakterioskopik tashxislashdagi 5 ta ketma ketlikni aniqlang: 1. Bemordan patologik material olish; 2. buyum oynasida surtma tayyorlash; 3. Gram va Neysser usullarida bo‘yash; 4. mikroskop ostida tekshirish; 5. tashxis qo‘yish.

12345

13524

13452

15243

1

5

Bo‘g‘ma kasalligini bakteriologik tashxislashdagi 5 ta ketma ketlikni aniqlang: 1. Bemordan patologik material olish; 2. oziq muxitga ekish; 3. termostatda inkubatsiyalash; 4. o‘sgan koloniyalarga baxo berish; 5. surtma tayyorlab mikroskopiyalash.

12345

13524

13452

15243

1

Moslik testlari

1

Ko‘k yo‘tal va bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchilarini oziq muxitlarda o‘sishidagi xos belgilarni moslang: 1.Borde-Jangu; 2. Tellurit-kaliy; a- simob tomchisiga o‘xshash koloniyalar; b- mayda chetlari silliq koloniyalar; v- gravis (chetlari notekis, yirik koloniyalar)

1-a,b; 2-b,v.

1-b,v; 2-a,v.

1-a,v; 2-a,b.

1-v,b; 2-a,b.

1

2

Bug‘ma qo‘zg‘atuvchisi koloniyalarini turlari bilan moslang: 1.gravis, 2.mitis, 3.intermedius; a-chetlari notekis- R koloniya, b- chetlari tekis-S koloniya, s- oraliq xoldagi koloniya.

1-a; 2-b; 3-c.

1-b; 2-c; 3-a.

1-c; 2-b; 3-a.

1-b; 2-a; 3-c.

1

3

Quyidagilarni moslang: 1. Sil; 2. Ko‘k yo‘tal; 3. Bo‘g‘ma; 4. Klebsiella. a. Umumiy profilaktika b. AKDS c. ADS, AKDS d. BSJ

1-d; 2-b; 3-c; 4-a

1-a; 2-b; 3-c; 4-d.

1-d; 2-c; 3-b; 4-a

1- a; 2-c; 3-d; 4-b

1

4

Ko‘k yo‘tal va bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchilarini morfologik belgilarini moslang: 1. Ko‘k yo‘tal; 2. bo‘g‘ma; a- mayda, qizil tayoqchalar; b- bir oz bukilgan, ikki chetida valyutin donachali tayoqcha; v- burchak ostida joylashgan tayoqcha; g- tarqoq joylashgan

1-a,g; 2-b,v.

1-a,v; 2-b,g.

1-b,g; 2-a,v.

1-b,v; 2- a,g

1

5

Ko‘k yo‘tal va bo‘g‘ma qo‘zg‘atuvchilarini patogenezi bo‘yicha moslang: 1. Ko‘k yo‘tal; 2. bo‘g‘ma; a- til uchli bo‘lishi; b- ko‘z yoshlanib xurujli yo‘tilish; v- xalqumda kul rang parda xosil bo‘lishi; g- bo‘g‘ilish sabab nafas olishning qiyinlashishi.

1-a,b; 2-v,g.

1-a,v; 2-b,g.

1-b,g; 2-a,v.

1-b,v; 2- a,g

1