Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 N.Komilov. Najtniddin Kubro. -T.: «Meros»,  1995,21-22-betIar.

170

---

narsa va ayni paytda, ranglar inson tuyulari va tafakkuriga  ta’sir qilish 

mumkinligini asoslab berdilar.

Najmiddin  Kubroning  tasawuf  taiimotidagi  xizmatlaridan  biri  -  

javonmardlik  g‘oyalarini  Kubroviya 

tariqatiga  joriy  etish  boidi. 

Allomaning  tasawuf taiimotida  mardlik  va  poklik,  qahramonlik  va 

fidoiylik,  ma’rifat  va  jismoniy-ruhiy  Qudrat  birlashtirildi,  inson 

kamolotida  axloqiy  yuksaklik,  vatanparvarlik  oyalari  uyg‘un  holda 

ifodalanadi.  Uning  ruboiylarida  komil  insonni  javonmardlik  ruhida 

tarbiyalash g‘oyasi o4z ifodasini topgan:

Chun sharbati ishqing bila dil mast b oig6ay,

Ham hajru firoqing ila ul past bo‘lg‘ay,

Iling o6zatib, sen yiqilganni ko‘tar,

Nest bo‘lgan o4shal tan va ko‘ngil hast bo‘lg6ay.1 

Najmiddin  Kubroning  tasawufiy  taiimotiga  asos  boigan 

bosqichlami,  ustozlari  tanlagan  yoining  ta’sirini,  inson  ma’naviy 

kamolotida  ilohiylik  bilan  dunyoviylikni  bir-biriga  bogiashga  boigan 

urinishlaming ta’sirini ko‘ramiz.

Odob qoidalarining birinchi, uchinchi, beshinchi, oltinchi, yettinchi, 

o‘ninchi  boiimlarida  ilohiyatga  yetish  yoilari  ko‘rsatilgan.  Bu 

sub’ektiv  kechinmalar  orqali  xilvatni,  sof  aqliy  mushohada  orqali 

haqiqatni bilish yoiidir.

Ikkinchisi insonning real axloqiy va jismoniy kamoloti bilan bogiiq 

boigan  sof  dunyoviy  muammolardir.  Bu  o‘rinda  ham  ilohiylik  va 

dunyoviylikni  bir-biri  bilan  bogiashga  harakat  qilishning  namunasini 

ko6ramiz.  Axloqiy  barkamol,  yetuk kishilargina ilohiy  qudratni bilishga 

yaqinlasha  oladilar,  degan  g‘oya  buning  yaqqol  ifodasidir.  Tasawuf 

yoii  bilan  ilohiy  mohiyatga  yetishish  ham  o‘z  navbatida,  insonning 

axloqiy kamolotiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.

Ta’kidlash  joizki,  Najmiddin  Kubroning  taiimotida  ilgari 

surilganidek,  ma’naviy  jihatdan  yuksak  Alloh  taoloning  qudratini 

anglagan  sari  o4zining  tobora  ushoqlanishini  sezar  ekan,  shu 

kichrayishda  ulugiik,  kamtarlik  aks  etadi:  «Dengizlar  miqdori-yu, 

togiar  ogirligini  bilguvchi,  og6ir  bulutlami  yuboruvchi  (yomgir 

yog6diruvchi) ishlami boshqarib turuvchi, rizq, hurmat va ummi oichab 

beruvchi,  fazl,  hurmat  va  ulug6lik  egasi...  kamollik  sifatlari  ila 

sifatlangan,  kamchilik  va  zavoldan  xoli,  kufr  va  zalolat  ahlining  gap- 

so6zlaridan (bo6htonlaridan) pok Allohga hamd bo6lsin.  U (abadiy) tirik 

zotdirki, undan o6zga iloh yo6qdir. U ulug6, buyukdir, uning sherigi ham,