Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva



Download 6,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/114
Sana03.08.2021
Hajmi6,69 Mb.
#137685
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   114
Bog'liq
Iqtisodiy geografiya

Reemigratsiya  -  kishilarning  u zo q   m u ddatga  d oim iy  yoki 
vaqtincha  yashash  u ch u n   o ‘z  v atanidan   boshqa  m am lakatga 
k o ‘chib  ketib,  m uayyan  m u d d atd an   so ‘ng  yana  qaytib  k o ‘chib
60


kelishidir. 
R eem igratsiyada 
qatnashgan 
kishilar 
«reem ig- 
rantlar»  deyildi.  Shuningdek,  aholi  m igratsiyasi  o ‘z  m ohiyatiga 
k o ‘ra  u ch   turga,  y a’ni  doim iy,  vaq tin cha  (m avsum iy)  va 
teb ran m a  (m ayatniksim on)  m igratsiyaga  b o lin a d i.  Sabablariga 
qarab  ixtiyoriy  h am d a  m ajburiy  m igratsiya  turlari  ham   m ayjud. 
D o im iy   m igratsiya-aholining  u zo q  m uddatga  (bir  yildan
oshiq)  bir  joy dan  ikkinchi  bir  joyga  k o ‘chib  y an a  qaytishidir. 
M avsum iy 
m igratsiya- 
aholining 
m a ’lum  
b ir  vaqtga
(m avsum ga)  bir  joy dan  ikkinchi  bir  joyga  k o ‘chib  yana
qaytishidir. 
T eb ran m a 
m igratsiya-  aholining  bir  joy dan
ikkinchi  b ir joyga  h ar  kuni  yoki  h ar  h aftada  borib  qaytishi.
2010-yil  ja h o n   banki 
m a ’lum otlari 
b o ‘yicha, 
dunyo 
aholisining  3,2  foizi  yoki  215,8  m ln   kishi  yem m igrant  sifatida 
o ‘z 
yashash  joyini 
o ‘zgartirgan. 
yem igrantlar 
tarkibida 
universitet  bitiruvchilarining  ulushi  20,3  foiz  va  vrachlam ing 
ulushi  4,2  foiz  b o ‘lgan.  Im m igrantlarning  tarkibida  ayollam ing 
ulushi  48,4  foiz  b o ‘lib,  16,3  m ln  y em m ig ran tlar  yoki  jam i 
yem m igrantlam ing  7,6  foizi  q ocho qlar  b o klgan.  Im m igran t- 
larni 
qabul 
qilayotgan 
m am lakatlar 
A Q S H , 
Rossiya, 
G erm an iya,  Saudiya  A rabistoni,  K anada,  Buyuk  Britaniya, 
Ispaniya, 
F ransiya, 
A vstraliya1 
hisoblanm oqda. 
B un dan  
k o ‘rinib  turibdiki,  dunyo  aholisining  h ar  33  tasi  m igratsiyada 
ishtirok  etishm oqda.  B u  esa  yuqorida  no m lari  keltirilgan 
m am lakatlarda  im m igrantlarga  b o ‘lgan  talab  borligidan  dalolat 
beradi.  1990-yildan  2000-yilgacha  b o ‘lgan  davrda  h ar  3/2 
m igrant  Shim oliy  A m erikaga  to ‘g ‘ri  kelgan.  1980-yilgacha 
kam   rivojlangan  davlatlarda  xalqaro  m igrantlar  um u m iy  
sonining 
h ar 
5 /3  
tasi 
o ‘ta 
rivojlangan 
m am lakatlarda 
joylashgan.  Shu  boisdan  b o 'lsa  kerak,  «m igrantlarning  eng 
katta  m iq do ri  Y evrop ad a-64  m ln.,  O siyoda-53  m ln .,  Shim oliy 
A m erikada-45  m ln   joylashgan.  D eyarli  barcha  m igrantlarning 
yarm i  ayollardir.  2000-2005  yillar  davom ida  o ‘ta   rivojlangan 
m in taq alar  h a r  yili  2,6  m ln  m igran tlam i  yoki  shu  vaqt 
oralig‘ida jam i  13,1  m ln   m igran tlam i  qabul  qildi»2.
‘Хўжаев  H   «Миялар  к^ппш ож ннг  и ж тим оий-иктсодп!  окибатлари  //  Демографическое  развитие 
Республики  Узбекистан  за  годы  независимое™.  Материалы  республиканской  научно-практической 
конференции, посвященной 20-лстаему юбилею независимого развития республики.-Т., 2011. Б.271. 
’Глущенко  Г И.  ХЬгграцня  и   развитие:  Мировые  тенденции//  Вопросы  статистики 
Научно­
информационный журнал.-М., 2/2008.С.66
61


Tarixda  davlatlar  m iqyosida  yirik  m igrasion  h arak a tlar  r o ‘y 
berganligi  ham m aga  m a ’lum .  Ju m la d an   E.L.  Shuvalov  V II-X  
asrlarda  om m aviy  k o ‘chishlarni  A rabiston  yarim   orolida 
yashovchi  arab  qabilalarining  Shim oliy  A frika,  Pircney  yarim  
oroli,  Y aqin  va  0 ‘rta  S harq  h ud ud larini  bosib  olganligi  va  bu 
yerlarda  islom   dini  ham da  arab  yozuvini  keng  tatb iq   qilib 
tarqatganligini 
k o ‘rsatib 
o ‘tiladi. 
S huniningdek  bu 
arab 
qabilalari  m azk ur  h u d u dda  M isr  va  M arokash  kabi  q ator 
zam onaviy arab  qabilalarining  tashkil  topishida  qatnashdilar.
A holi 
migratsiyasiga 
katta 
ta ’sir 
k o ‘rsatadigan 
davr 
d u nyoda  buyuk  geografik  kashfiyotlar  davri  hisoblanadi  (XV 
asr 
oxiri-X V II 
asr 
o ‘rtasi). 
Bu 
davr 
odam larning 
alm ashilishida  u n ch alik   aham iyatli  b o ‘lm asada,  keyinchalik 
om m aviy  aholi  k o ‘chishiga  zam in   b o ‘lib  hizm at  qildi.  X IX  
asrda  Afrika  m intaq asidan   A m erikaga  k o ‘plab  q o ra  tanli 
negrlar  k o 'ch irib   keltirildi.  XV-XVII1  asrda  a w a l  Ispaniya  va 
Portugaliyadan, 
keyinchalik 
A ngliya 
va 
F ransiyadan 
A m erikaga 
od am lar 
k o ‘chib 
borishadi. 
0 ‘sha 
vaqtlarda 
A m erika  arzo n   ishchi  kuchiga  ehtiyoji  balandligi  tufayli,  bu 
q it’aga  A frikadan  50  m illion  negr  qul  sifatida  olib  ketilgan.  Bu 
qullam ing  atigi  12-14  m illioni  A m erikaga  yetib  borishgan 
b o ‘lsa,  qolganlari  esa  y o ‘lda  halok  b o ‘lishgan.  Y evropadan 
A m erikaga  X IX   asr  o ‘rtalarida  aholining  k o ‘chib  borishi 
yanada  kuchaydi  va  bu  XX  asr  o ‘rtalarigacha  d avom   etdi. 
Ikkinchi  ja h o n   urushigacha  k o ‘chib  bo rgan lam in g  aksariyati, 
A Q SH ga  to ‘g‘ri  keladi.  U shbu  aholi  h arakatlarining  bosh 
sababi  iqtisodiy  om il  hisoblanadi.
Sehrli  diyor  b o ‘lm ish  A m erikaga  aholining  k o ‘chib  borishi 
Ikkinchi  ja h o n   u ru sh idan  keyin  h am   to ‘xtagani  y o ‘q.  H atto , 
sobiq  Ittifoq   respublikalari  alohida  davlat  b o ‘lib,  m ustaqillikka 
erishganlaridan  so ‘ng  bu  jaray o n   yanada  jo n lan ib ,  tezlashdi. 
1993-yili  A Q S H   prezidentining  sobiq  Ittifo q  hududidagi 
ziyolilar  va  m utaxassislam ing  A Q SH ga  k o ‘chib  kelishiga 
m um k in   q ad ar  qulayliklar  yaratish  to ‘g‘risidagi  qarori  bu 
davlatga  m igrantlar  oqim ining  yanada  k o ‘payishiga  turtki 
b o ‘ldi,  desak  xato  b o ‘lm aydi.  Va  bu  jaray o n n i  o lim lar  fanda 
«oqillar 
ketishi» 
deb 
nom lashgan. 
Sobiq 
Ittifoqning 
parchalanishi  ko‘plab  m atem atik.  kom py uter  dasturchilari, 
ximik,  fizik,  biolog  singari  o lim lar  va  m utaxassislam ing  A m e-
62


rikaga 
kelishiga, 
o ‘z 
navbatida. 
M D H  
davlatlaridagi 
intellektual  salohiyatning  pasayishiga  olib  keldi.  Y evropadan, 
A frikadan,  sobiq  Ittifoq  davlatlaridan  A m erikaga  k o ‘chib 
kelgan  aholi  soni  shu  h u d u d   aholisi  bilan  aralashib  m am lakat 
ijtim oiy-iqtisodiy  hayotiga  katta  hissa  q o ‘shm oqdalar.
Q it'a   va  m aterik lar  o ‘rtasidagi  m igratsiya  jarayoni  nafaqat 
Yevropa  va  A m erika  balki  Yevropa  va  Afrika,  Yevropa  va 
Avstraliya,  X itoy  va  K oreya  davlatlari  o ‘rtasida  h am   b o ‘lib 
o ‘tgan.  Y evropadan  Afrikaga  odam larning  m exanik  harakati 
A m erikaniki  singari  X IX   asr  o ‘rtalariga  to ‘g‘ri  keladi.  M anb a- 
larda  k o ‘rsatilishicha,  1960-yili  A frikada  toza  Y evropaliklar  6 
m illion  kishiga  etgan.  Y evropaliklar  A frikaning  janubiy, 
sharqiy  h am da  shim oliy  hududlariga  k o 'ch ib   borishgan. 
A w alo   bu lam in g   к о ‘chib  b organ  joylari  A frikaning  eng  boy 
qim m atbah o  resurslari  m ayjud  b o ‘lgan  yerlaridir.  K eyinchalik 
k o ‘pgina  Afrika  davlatlari  alohida  b o ‘lib  m ustaqillikka  erish- 
ganid an  so‘ng  k o ‘chib  kelgan  b a ’zi  kishilar  vataniga  qaytib 
ketishdi.
Rossiya  M D H   ichida  eng  yirik.  qudratli  davlat  hisoblana­
di,  am m o  dem ografik  vaziyatni  yaxshilash  davlat  aham iyati- 
dagi  m u am m o lard an   biri  hisoblanadi.  1990-yillardan  beri 
tabiiy  k o ‘payishi  m anfiyga  tushgan.  Aholisi  0 ‘rta  Osiyo  va 
boshqa  M D H   davlatlaridan  k o ‘chib  borayotganlar  soni  bilan 
o ‘sm oqda  va  ishchi  kuchiga  b o ‘lgan  ehtiyojini  to ‘ldirm oqda.

Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish