Тошкент молия институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

амалда бўлган солиқ турларининг қиѐсий таҳлили
11
 
 
Олдинги Солиқ кодексининг “Солиқлар ва 
бошқа мажбурий тўловларнинг турлари” деб 
номланган 23-моддасига мувофиқ 
Янги таҳрирдаги Солиқ кодексининг 
“Солиқларнинг ва йиғимларнинг 
турлари” деб номланган 17-моддасига 
мувофиқ 
1)
юридик шахслардан олинадиган фойда 
солиғи; 
2) жисмоний шахслардан олинадиган даромад 
солиғи; 
3) қўшилган қиймат солиғи; 
4) акциз солиғи; 
5) ер қаъридан фойдаланувчилар учун солиқлар 
ва махсус тўловлар; 
6) сув ресурсларидан фойдаланганлик учун 
солиқ; 
7) мол-мулк солиғи; 
8) ер солиғи; 
9) ягона ижтимоий тўлов; 
10) бензин, дизел ѐқилғиси ва газ ишлатганлик 
учун олинадиган солиқ; 
11) ягона солиқ тўлови; 
12) ягона ер солиғи; 
13) тадбиркорлик фаолиятининг айрим турлари 
бўйича қатъий белгиланган солиқ.
 
1) фойда солиғи; 
2) жисмоний шахслардан олинадиган 
даромад солиғи; 
3) қўшилган қиймат солиғи; 
4) акциз солиғи; 
5) ер қаъридан фойдаланганлик учун 
солиқ; 
6) сув ресурсларидан фойдаланганлик учун 
солиқ; 
7) мол-мулк солиғи; 
8) ер солиғи; 
9) ижтимоий солиқ. 
 
Давлат айнан маълум тоифадаги солиқ тўловчилар зиммасидаги солиқ 
юки даражасини айнан солиқлар бўйича солиқ ставкаларини камайтириш 
орқали оптималлаштириш сиѐсатини амалга оширмоқда (3-жадвалга қаранг). 
1992-2009 йилларда юридик шахслар тўлайдиган фойда солиғининг энг 
баланд солиқ ставкаси 45 фоизни ташкил этган бўлса, бу кўрсаткич(асосий 
ставка) 2019 йилда 12 фоизни, 2020 йилда эса 15 фоизни ташкил этди. 1992 
йилда қўшилган қиймат солиғи 30
фоиз даражада ундирилган бўлса, 2020 
йилга келиб, ушбу ставка миқдори 15
фоиз қилиб белгиланди. 
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ставкасида ҳам 
жиддий ўзгаришлар юз берди. 2019 йилга қадар мазкур солиқ табақалашган 
солиқ ставкаларида ундирилар эди. 2019 йилга келиб, жисмоний шахслардан 
10
Мирзиѐев Ш. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиѐевнинг Олий Мажлисга 
Мурожаатномаси. Тошкент шаҳри 2020 йил 24 январь, https://uza.uz/oz/politics/zbekiston-respublikasi-
prezidenti-shavkat-mirziyeevning-oliy-25-01-2020 
11
Ўзбекистон Республикасининг 25.12.2007 йилдаги ЎРҚ-136-сон ҳамда 30.12.2020 йилдаги ЎРҚ-599-сонли 
Қонунлари асосида муаллиф ишланмаси 

---

17 
олинадиган даромад солиғи ставкаси 12 фоиз миқдорида ундирила бошлади. 
Ривожланган мамлакатлар солиқ-бюджет сиѐсатидан фарқли равишда, 
республикамиз бюджети даромадларининг асосий қисми юридик шахслар 
тўлайдиган солиқлар ва мажбурий тўловлар ҳисобига шакллантирилади. Бу 
ҳолат юридик шахсларни солиққа тортишнинг самарали механизмини 
яратиш орқали давлат бюджети даромадларини тўлиқ ва вақтида 
шакллантириш мумкинлигини намоѐн этади.