Toshkent moliya instituti “tasdiqlayman”

Fakultativ  qayta  sug’urtalash
  -  proportsional  qayta  sug’urtalash 
shartnomasining  turi.  Fakultativ  qayta  sug’urtalashda  har  bir  berilayotgan 
tavakkalchilik  bo’yicha  alohida  shartnoma  tuziladi.  Tsedent  har  bir 
tavakkalchilik bo’yicha qayta sug’urtalash zarur yoki zarur emaslik masalasini 

---

 
157 
mustaqil ko’rib chiqadi. O’z navbatida, qayta sug’urtalovchi ham tsedentning 
taklifini qabul qilishi yoki qabul qilmasligi ham mumkin. 
 
Fakultativ obligator shartnomasi - 
tsedent qayta sug’urtalovchi bilan 
kelishgan toifadagi har qanday sug’urta tavakkalchilikini berishi, qayta 
sug’urtalovchi esa ularni qabul qilishi shart ekanligi haqidagi qayta 
sug’urtalash shartnomasi. 
 
Franshiza
  -  sug’urta  shartnomasi  shartlarida  ko’zda  tutiladigan 
sug’urtalovchining  zararni  qoplashdan  ozod  etiladigan  qismi.  Franshiza 
sug’urta  summasiga  nisbatan  foizlarda  belgilanadigan  shartli  va  shartsiz 
franshizalarga  bo’linadi.  Shartli  franshizada  sug’urtalovchi  belgilangan 
franshiza  summasidan  oshmaydigan  zararni  qoplash  javobgarligidan  ozod 
etiladi. Bu holda, agar ko’rilgan zarar miqdori franshiza summasi miqdoridan 
oshib ketsa, sug’urta kompaniyasi zararni to’liq qoplaydi. Shartsiz franshizada 
ko’rilgan zarar franshiza summasidan chegirilib qoplanadi. 
 
Fraxt
  -  dengiz  yoki  havo  yo’llari  orqali  yukni  tashishda  to’lanadigan 
haq.  Ushbu  haq  tarif  yoki  yukni  tashish  to’g’risidagi  shartnoma  bo’yicha 
o’zaro  kelishilgan  narx  asosida  to’lanadi.  Dengiz  sug’urtasida  yuklarni 
tashishda fraxt polisi yoziladi va fraxt qiluvchiga beriladi.