Toshkent moliya instituti “tasdiqlayman”

Sug’urta mukofoti
- sug’urta mukofotining miqdori sug’urta summasiga 
nisbatan foizlarda aniqlanadi. Sug’urta mukofotining miqdori aniq summalarda 
ham  ifodalanishi  mumkin.  Masalan,  avtomobil  egalarining  uchinchi  shaxsga 
zarar keltirish fuqarolik javobgarligini sug’urtasida sug’urta mukofoti aniq pul 
birligida ko’rsatiladi. 
Sug’urtaviy foyda
- sug’urta xizmatining bahosi va tannarxi o’rtasidagi 
farq.  Sug’urtaviy  foyda  sug’urta  operatsiyalarini  amalga  oshirish  natijasida 
shakllanadi.  Sug’urtaviy  foyda  balans  uslubi  asosida  sug’urta  mukofotlari 
tushumi  va  sug’urta  operatsiyalari  tannarxini  o’zaro  taqqoslash  natijasida 
aniqlanadi. Sug’urta operatsiyalarining tannarxi bu, sug’urta kompaniyasining 
sug’urta  himoyasini  ta’minlashga  qaratilgan  to’g’ri  va  egri,  (shu  jumladan 
zahira  fondlariga  ajratmalar)  xarajatlarning  yig’indisidir.  Odatda,  sug’urta 
tarifini  hisoblashda  netto-stavkaga  yuklamada  foyda  ulushi  ham  ko’rsatiladi. 
Shakllanish manbaiga ko’ra, haqiqatdagi sug’urtaviy foyda o’z ichiga quyidagi 
foyda turlarini oladi: sug’urta summasi zararlik ko’rsatkichini kamaytirishdan 
olingan  foyda,  boshqaruv  xarajatlarini  iqtisod  qilish  natijasida  olingan  foyda, 
investitsiyadan olingan foyda va sug’urta tarifida belgilangan foyda. 
Sug’urta  puli
-  sug’urta  majburiyatini  bajarish  hamda  sug’urta 
operatsiyalarini  moliyaviy  barqarorligini  ta’minlash  maqsadida  yuridik  shaxs 
maqomiga  ega  bo’lmasdan  o’zaro  kelishgan  holda  bir  qancha  sug’urta 
kompaniyalarining  ixtiyoriy  uyushmasi.  Sug’urta  puli,  asosan,  xavfli,  yirik 
ob’ektlarni  sug’urtalash  maqsadida  tashkil  etiladi.  Har  qaysi  kompaniya  o’z 
sug’urtalangan  tavakkalchilikni  pulga  beradi  va  buning  uchun,  pul  orqali 
yig’ilgan  sug’urta  mukofotlarining  bir  qismini  oladi.  Olingan  sug’urta 
mukofotlari  hajmida  sug’urta  koplamasini  to’lash  bo’yicha  javobgarlikni  o’z 
zimmalariga  oladi.  Xorijiy  mamlakatlarda  aviatsiya,  atom,  xarbiy 
tavakkalchiliklarni sug’urtalash uchun sug’urta puli tashkil etilgan.