Toshkent moliya instituti "tasdiqlayman"

 
 
 

---

104 
 
1-reja  ► 
Xammurapi 
Vavilon qiroli, 
taxminan 1793-1750 
b.a. yillarda hukm 
surgan. U aqlli 
siyosatchi va 
qo’mondon edi. Vavilon 
shahrining ko’tarilishi 
shu ism bilan bog’liq 
 
 
Ma’ruza 
8-mavzu: Hujjatlarni yaratish va yozish 
 
Reja
 
1 
Hujjatchilik tarixi 
2 
Hujjatlarda ishyuritish tili va uslubi 
3 
Hujjat turlari va xususiyatlari 
4 
Hujjatlardagi  eng    muhim  zaruriy  qismlar  va  ularni 
rasmiylashtirish 
5 
Ish qog‘ozlarining yozilishi 
 
Hujjatchilik tarixi
 
Bobilning  miloddan  avvalgi  1792-1750-yillardagi  shohi  Xammurapining 
adolatpesha  qonunlar  majmui,  undan  ham  qadimroq 
shoh  Ur-Nammu  (miloddan  avvalgi  2112-2094-
yillar)ning 
qonunlari 
va 
boshqa 
manbalarning 
mavjudligi 
«hujjatlar» 
deb 
ataladigan 
tartibot 
vositalarining  nechog‘li  olis  va  murakkab  tarixga  ega 
ekanligini  ko‘rsatadi.  Albatta,  kishilik  jamiyatining 
taraqqiyoti,  ijtimoiy-iqtisodiy  tuzumlarning  almashina  borishi,  aniqrog‘i,  kishilar 
o‘rtasidagi 
ijtimoiy, 
iqtisodiy 
va 
siyosiy 
munosabatlarning  shakllanishi  barobarida  hujjatlar 
ham  takomillashib  borgan.  Bugungi  kunda  fanga 
tariximizning  turli  davrlarida  o‘rxun-enasoy,  so‘g‘d, 
eski  uyg‘ur,  arab  va  boshqa  yozuvlarda  bitilgan  juda 
ko‘plab hujjatlar, umuman,yozma manbalar ma’lum. 
 
Sharqda  X-XIX  asrlarda  yorliq,  farmon,  noma, 
bitimlar,  arznoma,  qarznomalar,  vasiqa,  tilxat  yoki  mazmunan  shunga  yaqin 
hujjatlar  nisbatan  keng  tarqalgan.  Yorliqlar  mazmunan  xilma-xil  bo‘lgan:  xabar, 

---

105