Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish"

4.Jismoniy shaxslar tulaydigan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar 
hamda soliq xizmati organlarida soliq to’lovchilar faoliyatiga oid 
dasturiy 
mahsullarni
 mohiyati va ahamiyati.
O’zbekiston Respublikasining davlat byudjetiga to’lanadigan soliqlar va 
yig’imlarning hal qiluvchi asosiy qismini yuridik shaxslarning soliqlari va
boshqa majburiy to’lovlari tashkil etadi.
Jismoniy shaxslar yuridik shaxs maqomini olmagan shaxslardir. Bunday 
shaxslarga O’zbekiston Respublikasi fuqarolari, fuqaroligi bo’lmaganlar va chet el 
mamlakatlari fuqarolari kiradi. O’zbekiston Respublikasi soliq qonunchiligiga 
binoan soliqqa tortish maqsadida soliq to’lovchilar yuridik va jismoniy shaxslarga 
bo’lingan. Jismoniy shaxslar to’laydigan soliqlar davlat byudjeti daromadlarining 
20-25 foizini tashkil etadi.
Jismoniy shaxslar to’laydigan soliqlarning xususiyati shundan iboratki, soliq 
jismoniy shaxsning to’g’ridan - to’g’ri o’z daromadidan olinadi. Ular to’laydigan 
soliqlar va yig’imlar asosan byudjetga naqd pul to’lash yo’li bilan o’tkaziladi (1-
chizma).
6
Panskov V.P., Knyazev V.G. Nalogi i nalogooblojeniya. –M.: MTsFER, 2003. –s. 57-59. 

---

21 
Jismoniy shaxslar davlat byudjetiga quyidagi soliqlar va boshqa majburiy 
to’lovlarni to’laydi: 
- jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan soliq; 
- mol-mulk solig’i; 
- yer solig’i; 
- transport vositalariga benzin, dizel yoqilg’isi va gaz ishlatganligi uchun 
soliq; 
- jismoniy shaxslar tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanganda daromadiga 
o’rnatilgan qat’iy stavkadagi soliq; 
- qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa soliqlar va majburiy to’lovlar. 
1-chizma. Jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan soliqlar 
Jismoniy shaxslar daromadlarini soliqqa tortish 
Ish haqi ko’rinishida
hamda mol-mulk- 
ni ijaraga berishdan 
olingan 
daromadlari 
O’ta zararli, o’ta og’ir, zararli va og’ir 
sharoitli ishlarda olingan daromadlar 
Foiz va divident 
ko’rinishi-dagi
daromad- 
lar 
Noqulay tabiiy-iqlim sharoitlari 
bilan bog’liq bo’lgan ish haqiga 
qo’shimcha to’lovlar va 
koeffitsientlar (tuman to’lovlari va 
h.k.) 
Ishlab chiqarishlar, 
muassasalar,ishlar,
kasblar, lavozimlar va 
ko’rsatkichlarning 1, 2 va
3-son ro’yxatlariga 
kiritilganlar (VMQ 
12.05.1994 y. 250-son) 
1-son (III q), hamda
2-son (I q) ro’yxat- 
larda qayd etilgan ishlar 
hunarlar va lavozimlarda 
band bo’lgan ayollarning 
daromadi (VMQ 
12.05.1994 y. 250-son) 
Tadbirkorlik 
faoliyatidan olingan
daromadlar 
12 – 22% 
stavkada 
10% 
stavkada 
12% 
stavkada 
Daromaddan
soliq olish darajasi 
25%dan ortmaydi 
Daromaddan
soliq olish darajasi 
20%dan ortmaydi 
Faoliyat turiga 
qarab qat’iy 
belgilangan
soliq stavkasi 

---

22 
«