Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish"

4. Buyuk Britaniya soliq tizimida jismoniy shaxlarni soliqqa tortish 
mexanizmi. 
Buyuk Britaniya taraqqiy etgan evropadagi eng rivojlangan davlat 
hisoblanadi. Poytaxti London shaxri. Pul birligi funt sterling. Davlat boshlig’i 
Qirolicha, xukumatni bosh vazir boshqaradi. Buyuk Britaniya iqtisodiy-siyosiy 
jixatdan 4 mintaqaga bo’linadi; Angliya, Uels, Shotlandiya va Sharqiy Irlandiya.
Buyuk Britaniya Evropadagi eng asosiy moliyaviy va savdo markazlaridan biri 
hisoblanadi. 
Buyuk Britaniya soliq tizimi bilan shug‘ullanuvchi asosiy ikkita vazirlik va 
idoralar mavjud, bular: 

moliya vazirligi (H.M.Treasury). Soliq siyosati va soliqlarni hisoblash 
uslubiyati bilan shug‘ullanadi. Shuningdek, kelib tushgan soliqlarning xarajat 
qilinishini rejalashtirish va nazorat qilish bilan shug‘ullanadi. 

soliq yig‘imlari va bojxona xizmati (H.M.Revenue and Customs). Bu 
idora bevosita umumdavlat soliqlarini hamda bojxona bojlarini yig‘ish bilan 
shug‘ullanadi. 
Bundan tashqari, mahalliy organlar mahalliy soliqlarni yig‘ish bilan 
shug‘ullanadi. 
Buyuk Britaniyada kalendar yili bilan moliya yili farq qiladi. Moliya yili 6 
aprelda boshlanib 5 aprelda tugaydi.
Agar jismoniy shaxslar moliya yilida 183 kun mobaynida Buyuk Britaniyada 
yashasa, 4 yillik davrning har birida 91 kun yashasa, Buyuk Britaniyaga 2 yildan 
ortiq muddatga ko‘chib kelgan bo‘lsa, shuningdek, Buyuk Britaniyada uy joyga 
ega bo‘lsa, rezident maqomini olishi mumkin. Bundan tashqari, Buyuk Britaniya 
soliq tizimida odatiy rezident tushunchasidan ham foydalaniladi. Odatiy rezident 
maqomini olish uchun fuqaro Buyuk Britaniyada 3 yildan ortiq istiqomat qilish 
istagini bildirgan bo‘lishi kerak. 
Domitsil (domicile) tushuncha bor, ushbu maqomga ega bo‘lishi uchun 
fuqaro Buyuk Britaniyada Buyuk Britaniyalik ota-ona oilasida tug‘ilgan bo‘lishi 
kerak yoki 16 yoshga to‘lganidan keyin Buyuk Britaniyani doimiy yashash joyi 
qilib qaror qabul qilishi kerak. Domitsil maqomi rezidentdan shunisi bilan farq 

---

129 
qiladiki, rezident bir necha mamlakatning rezidenti bo‘lishi mumkin, domitsil esa 
faqat bitta mamlakat rezidenti bo‘ladi (7.3-jadval). 
7.3-jadval