Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish"

5.Soliq qonunchiligini buzgan jismoniy shaxslarga qo’llaniladigan 
choralar. 
Soliq to’lovchining soliq Kodeksda javobgarlik belgilangan g’ayriqonuniy 
aybli qilmishi (harakati yoki harakatsizligi) soliqqa oid huquqbuzarlik deb e’tirof 
etiladi. 
Jismoniy shaxslarning soliqqa oid huquqbuzarliklar sodir etganlik uchun 
javobgarligi o’n olti yoshdan boshlab vujudga keladi. 
Hech kim soliqqa oid huquqbuzarlik uchun soliq Kodeksda nazarda 
tutilganidan boshqa asoslar bo’yicha va tartibda javobgarlikka tortilishi mumkin 
emas.
Hech kim soliqqa oid sodir etilgan aynan bitta huquqbuzarlik uchun takroran 
javobgarlikka tortilishi mumkin emas.
Agar jismoniy shaxs sodir etgan soliqqa oid huquqbuzarlikda O’zbekiston 
Respublikasining Jinoyat kodeksida nazarda tutilgan jinoyat alomatlari bo’lmasa, 
bu huquqbuzarlik uchun soliq Kodeksda nazarda tutilgan javobgarlik kelib chiqadi.
Yakka tartibdagi tadbirkor tomonidan sodir etilgan soliqqa oid 
huquqbuzarlik uchun moliyaviy sanktsiyalar yuridik shaxslar uchun nazarda 
tutilgan tartibda qo’llaniladi.
Soliq to’lovchi soliqqa oid bir necha huquqbuzarliklar sodir etgan taqdirda, 
moliyaviy sanktsiyalar har bir huquqbuzarlikka nisbatan alohida-alohida 
qo’llaniladi. 
Agar soliqqa oid huquqbuzarlik uchun moliyaviy sanktsiyalar qo’llanilgan 
shaxs moliyaviy sanktsiyalar qo’llanilgan kundan e’tiboran bir yil ichida xuddi 
shunday huquqbuzarlikni takroran sodir etmagan bo’lsa, u moliyaviy 
sanktsiyalarga tortilmagan hisoblanadi. 
Soliqqa oid huquqbuzarlik uchun javobgarlikni yengillashtiruvchi holatlar 
deb quyidagilar e’tirof etiladi: 
og’ir shaxsiy yoki oilaviy sharoitlar kechishi oqibatida huquqbuzarlik sodir 
etish;
tahdid yoki majburlash ta’sirida yoxud moddiy, xizmat yoki boshqa jihatdan 
qaramlik sababli huquqbuzarlik sodir etish;

---

110 
sud tomonidan javobgarlikni engillashtiruvchi deb topilishi mumkin bo’lgan 
boshqa holatlar.
Soliqqa oid huquqbuzarlikning ilgari xuddi shunday huquqbuzarlik uchun 
javobgarlikka tortilgan shaxs tomonidan sodir etilganligi javobgarlikni 
og’irlashtiruvchi holat deb e’tirof etiladi. 
Moliyaviy sanktsiyalar soliqqa oid huquqbuzarlik uchun javobgarlik chorasi 
bo’lib, pul undirish (jarimalar va penya) tarzida qo’llaniladi.
Yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarga — soliq to’lovchilarga 
moliyaviy sanktsiyalar sud tartibida qo’llaniladi, soliqlar va boshqa majburiy 
to’lovlarni to’lash muddati o’tkazib yuborilganligi uchun penya hisoblash, 
shuningdek soliq to’lovchi sodir etilgan huquqbuzarlikdagi aybini tan olgan va 
jarimani ixtiyoriy ravishda to’lagan hollar bundan mustasno.
Soliq to’lovchi jismoniy shaxslarga nisbatan moliyaviy sanktsiyalar faqat 
sud tartibida qo’llaniladi, penya hisoblash hollari bundan mustasno. 
Soliqlar, boshqa majburiy to’lovlar va penya materiallar sudga berilgan 
kundan e’tiboran o’ttiz kun ichida ixtiyoriy ravishda to’langan taqdirda 
tadbirkorlik sub’ekti — soliq to’lovchi o’ziga nisbatan soliqlar va boshqa majburiy 
to’lovlarni to’lamaganligi uchun jarimalar qo’llanilishidan ozod qilinadi.
Soliq 
to’lovchining, 
shu 
jumladan 
O’zbekiston 
Respublikasi 
norezidentining, bundan bir vaqtning o’zida davlat soliq xizmati organlarida va 
davlat statistikasi organlarida hisobga qo’yilgan holda davlat ro’yxatidan 
o’tkaziladigan soliq to’lovchilar mustasno, davlat soliq xizmati organlarida hisobga 
turishdan bo’yin tovlashi quyidagi miqdorda jarima solinishiga sabab bo’ladi: 
agar faoliyat ko’pi bilan o’ttiz kun amalga oshirilgan bo’lsa, — eng kam ish 
haqining ellik baravari miqdorida, biroq bunday faoliyat natijasida olingan sof 
tushumning o’n foizidan kam bo’lmagan miqdorda;
agar faoliyat o’ttiz kundan ortiq amalga oshirilgan bo’lsa, — eng kam ish 
haqining yuz baravari miqdorida, biroq bunday faoliyat natijasida olingan sof 
tushumning ellik foizidan kam bo’lmagan miqdorda.
Soliq to’lovchining, shu jumladan O’zbekiston Respublikasi norezidentining 
davlat soliq xizmati organida ob’ektlar bo’yicha hisobga turishdan bo’yin tovlashi 
quyidagi miqdorda jarima solinishiga sabab bo’ladi:
agar hisobga turish bo’yicha belgilangan muddatdan ko’pi bilan o’ttiz kun 
o’tgan bo’lsa, — eng kam ish haqining ellik baravari miqdorida;
agar hisobga turish bo’yicha belgilangan muddatdan o’ttiz kundan ortiq 
o’tgan bo’lsa, — eng kam ish haqining yuz baravari miqdorida. 
Soliq to’lovchi — jismoniy shaxsga yoki soliq to’lovchining mansabdor 
shaxsiga nisbatan ma’muriy jazo qo’llanilganidan keyin bir yil ichida takroran 
sodir etilgan soliq hisobotini o’z vaqtida taqdim etmaganlik yoki kameral nazorat 

---

111 
natijalari bo’yicha aniqlangan tafovutlar asoslarini yoxud aniqlashtirilgan soliq 
hisobotini belgilangan muddatda taqdim etmaganlik—
muddati o’tkazib yuborilgan har bir kun uchun bir foiz miqdorida, biroq 
belgilangan to’lov muddatida to’lanishi lozim bo’lgan to’lov miqdoridan tegishli 
hisobot davri uchun ilgari hisoblangan to’lovlar chegirib tashlangan summaning 
o’n foizidan ko’p bo’lmagan miqdorda jarima solishga sabab bo’ladi.
Faoliyat turlari bilan litsenziyasiz va boshqa ruxsat beruvchi hujjatlarsiz 
shug’ullanish —
faoliyatning ushbu turlarini litsenziyasiz yoki boshqa ruxsat beruvchi 
hujjatlarsiz amalga oshirish davrida olingan sof foyda miqdorida, biroq eng kam 
ish haqining ellik baravaridan kam bo’lmagan miqdorda jarima solishga sabab 
bo’ladi.
Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni to’lash muddatlarini buzish —
to’lovning belgilangan muddatidan keyingi kundan e’tiboran muddati 
o’tkazib yuborilgan har bir kun uchun, to’lov kuni ham shunga kiradi, 0,05 foiz 
miqdorida penya hisoblashga sabab bo’ladi. Bunda boshqa soliqlar va boshqa 
majburiy to’lovlar bo’yicha ortiqcha to’langan summaga teng bo’lgan qarz 
summasiga penya hisoblanmaydi. Penya miqdori tegishli soliqlar va boshqa 
majburiy to’lovlar bo’yicha qarz summasidan oshib ketishi mumkin emas. Penya 
undirilishi soliq to’lovchini soliq majburiyatlarini bajarishdan ozod qilmaydi. 
Yuridik shaxs — tadbirkorlik sub’ekti ixtiyoriy tugatilgan taqdirda, yuridik 
shaxslarni davlat ro’yxatidan o’tkazuvchi organ ixtiyoriy tugatish to’g’risida qabul 
qilingan qaror haqida xabardor qilingan kundan e’tiboran barcha turdagi soliqlar va 
boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha penyalar hisoblash to’xtatiladi. Ixtiyoriy 
tugatish qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan yoki tugatish 
tartib-taomili to’xtatilgan va faoliyat qayta boshlangan taqdirda, penya belgilangan 
tartibda qo’shib hisoblanadi hamda hisoblashlar to’xtatib turilgan butun davr uchun 
undiriladi. 
Yer uchastkalaridan hujjatlarsiz yoxud er uchastkasiga bo’lgan huquqni 
tasdiqlovchi hujjatlarda ko’rsatilganidan kattaroq hajmda foydalanish er solig’ining 
summasiga ekvivalent miqdorda: 
yuridik shaxslarga — ikki baravari miqdorida;
jismoniy shaxslarga — bir yarim baravari miqdorida jarima solishga sabab 
bo’ladi.