Notarial harakatlar bajarilganligi uchun davlat boji undirishning o’ziga xos
xususiyatlari
Notarial harakatlar davlat notarial idoralari tomonidan bajarilganligi uchun
davlat boji notarial harakatlar amalga oshirilganda undiriladi, notarial idoralardagi
ishlarda mavjud bo’lgan hujjatlarning dublikatini, hujjatlarning nusxalarini
berganlik uchun esa ular berilayotganda undiriladi.
Davlat boji to’lashdan bir taraf ozod etiladigan bitimlar bo’yicha davlat
bojini boshqa taraf to’liq to’laydi.
Davlat notarial idorasi depozitiga qabul qilish uchun pul summalari pochta
orqali yoki bankdan kelib tushgan hollarda davlat bojining tegishli summalari kelib
tushgan puldan ushlab qolinadi, ularning qoldig’i esa depozitga qabul qilinadi.
Ushlab qolingan davlat boji summalari davlat notarial idorasi depozit summalarini
bankka navbatdagi topshirish chog’ida byudjetga o’tkazilib, bank kvitantsiyasi
notarial idora ishlarida saqlanadi.
Davlat notarial idorasi binosidan tashqarida amalga oshiriladigan notarial
harakatlar uchun davlat boji ikki baravar miqdorda undiriladi, ozodlikdan mahrum
99
qilish joylaridagi yoki qamoqda saqlanayotgan shaxslarning ishonchnomalarini
notarial tartibda tasdiqlash bundan mustasno.
Merosga bo’lgan huquq to’g’risida guvohnoma berganlik uchun davlat boji
meros ochilgan kunda (meros qoldiruvchi vafot etgan kunda) vorislik tartibida
o’tayotgan butun mol-mulkning qiymatidan undiriladi.
Bir nechta merosxo’r (shu jumladan qonun bo’yicha, vasiyatnoma bo’yicha
va merosdan majburiy ulush olish huquqiga ega merosxo’rlar) bo’lgan hollarda
davlat boji har bir merosxo’rga tegishli meros ulushidan hisoblab chiqariladi.
Voyaga
etmagan
merosxo’rlar
bo’lgan
(shu
jumladan
meros
qoldiruvchilarning bolalari bo’lmagan) taqdirda ham davlat boji butun meros mol-
mulk qiymatidan hisoblab chiqariladi, lekin faqat voyaga yetgan merosxo’rlardan
ularning merosdagi ulushiga tegishli summadan undiriladi.
Agar merosga bo’lgan huquq to’g’risidagi guvohnoma merosxo’rlarning
arizasi bo’yicha meros mol-mulkning bir qismiga berilayotgan bo’lsa, davlat boji
berilayotgan guvohnomada ko’rsatilgan mol-mulk qismining qiymati uchun
belgilangan stavka bo’yicha hisoblab chiqariladi. Keyinchalik mol-mulkning
qolgan qismiga guvohnoma berilganida davlat boji mol-mulkning umumiy
qiymatidan hisoblab chiqariladi, to’lashga esa hisoblab chiqarilgan summa bilan
birinchi guvohnoma berilganligi uchun to’langan summa o’rtasidagi farq taqdim
etiladi.
Qonun bo’yicha bir vaqtning o’zida boshqa merosxo’rlar mavjud bo’lgan
taqdirda, meros mol-mulkning bir qismi merosxo’rlarga vasiyatnoma bo’yicha
o’tgan hollarda davlat boji vasiyatnoma bo’yicha mol-mulk qiymatidan alohida
hisoblab chiqariladi, qolgan mol-mulk qiymatidan esa umumiy tartibda hisoblab
chiqariladi.
Qonun bo’yicha va vasiyatnoma bo’yicha meros qilib olinayotgan mol-
mulkdan merosning majburiy ulushi ajratilgan hollarda davlat boji qonunga binoan
vorislik huquqi bo’yicha o’tayotgan butun mol-mulk qiymatidan, shu jumladan
majburiy ulush bilan birga hisoblab chiqariladi.
Sudlarning ilgari berilgan guvohnomalar haqiqiy emasligi to’g’risidagi hal
qiluv qarorlari asosida beriladigan merosga bo’lgan huquq to’g’risidagi takroriy
guvohnomalar uchun davlat boji umumiy asoslarda undiriladi. Bunda birlamchi
guvohnoma uchun to’langan davlat boji summasi qaytarilishi yoki soliq
to’lovchining arizasiga ko’ra yangi guvohnoma berganlik uchun beriladigan
summa hisobiga, agar summalar byudjetga o’tkazilgan kundan e’tiboran fuqarolik
qonun hujjatlarida nazarda tutilgan da’vo muddati tugamagan bo’lsa, o’tkazilishi
lozim. Sud tomonidan haqiqiy emas deb topilgan har qanday shartnoma takroran
tasdiqlangan taqdirda, masala xuddi shunday tartibda hal qilinadi.
100
Davlat notarial idorasi reestrida takroriy guvohnomalar va shartnomalarni
qayd qilishda tegishli katakchada davlat boji qachon va qancha summada
undirilganligi hamda undirish to’g’risidagi yozuv qayerda borligi ko’rsatiladi.
Bunda notarial idora ishlarida qoladigan asosiy hujjatlarga sudning tegishli
guvohnomalar va shartnomalarni haqiqiy emas deb topish to’g’risidagi hal qiluv
qarorlari ilova qilinishi kerak.
Kredit tashkilotlari tomonidan beriladigan sertifikatlar va akkreditivlarga
doir merosga bo’lgan huquq to’g’risida guvohnoma berganlik uchun davlat boji
umumiy asoslarda undiriladi.
Er-xotinning birgalikda yashaganda olingan va er-xotindan birining
vafotidan keyin qolgan mol-mulkka doir merosga bo’lgan huquq to’g’risida
guvohnoma berganlik uchun davlat boji meros bo’yicha haqiqatda o’tayotgan mol-
mulk qismining qiymatidan undiriladi.
Davlat boji mutanosib ravishda undiriladigan notarial harakatlar bajarilganda
uni hisoblab chiqarish taraflar ko’rsatgan summadan ushbu moddada belgilangan
qoidalarga rioya etgan holda amalga oshiriladi.
Jismoniy va yuridik shaxslarga tegishli uylar, kvartiralar, dala hovlilari,
garajlar, boshqa imoratlar, binolar va inshootlarni boshqa shaxsga o’tkazish
shartnomalarini tasdiqlaganlik uchun davlat boji summasi ularning turar joyi yoki
umumiy maydonidan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi.
To’lovlar vaqti-vaqti bilan amalga oshiriladigan shartnomalarni tasdiqlashda
davlat boji shartnoma bo’yicha u amal qilgan butun vaqt uchun to’lovlarning
umumiy miqdoridan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi va undiriladi. Agar
shartnoma uning amal qilish muddati ko’rsatilmagan holda tuzilgan bo’lsa, davlat
boji shartnoma bo’yicha uch yil uchun to’lovlar summasidan kelib chiqqan holda
hisoblab chiqariladi va undiriladi.
Eng kam va eng ko’p summa ko’rsatilgan shartnomalarni tasdiqlashda davlat
boji eng ko’p summadan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi va undiriladi.
Talablardan o’zganing foydasiga voz kechish va qarzni o’tkazish
to’g’risidagi, ilgari tuzilgan shartnomaning amal qilish muddatini uzaytirish
to’g’risidagi yoki shartnomaning dastlabki summasini ko’paytirish to’g’risidagi
shartnomalarni tasdiqlashda davlat boji amalga oshirilmagan huquqlarni hamda
ijro etilmagan majburiyatlarni baholashdan yoxud ilgari tuzilgan shartnoma
summasi ko’payayotgan summadan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi va
undiriladi.
Ayirboshlash shartnomalari bo’yicha davlat boji qiymati yuqori bo’lgan
mol-mulkdan hisoblab chiqariladi.
Shartlariga ko’ra to’lovlar summasida ijaraga oluvchi tomonidan quriladigan
imoratlar va boshqa inshootlar, xonalarni jihozlash qiymati, shuningdek ijaraga
101
oluvchi tomonidan amalga oshiriladigan kapital ta’mirlash va boshqa shu
kabilarning qiymati hisobga olinadigan mulk ijarasi shartnomasini tasdiqlashda
hisoblab chiqariladigan va undiriladigan davlat bojining summasi amalga
oshiriladigan xarajatlarning qiymati hisobga olingan holda belgilanadi.
Ijro yozuvlari bo’yicha yozuvni amalga oshirganlik uchun tegishli davlat
boji summasi undiruvchi uni to’lashdan ozod qilingan taqdirda yozuv bo’yicha
qarz undirilayotganda qarzdordan undiriladi.
3. Yuridik shaxslarni tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon xo’jalikliklarini
soliqqa tortish xususiyatlari.
Yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon
xo’jaliklari Soliq Kodeksda jismoniy shaxslar — soliq to’lovchilar uchun nazarda
tutilgan tartibda soliqlar hamda boshqa majburiy to’lovlar to’laydi.
Yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda dehqon xo’jaliklari
quyidagi soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni to’laydi:
1) jismoniy shaxslardan olinadigan yer solig’i;
2) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq;
3) jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq;
4) bojxona to’lovlari;
5) Soliq Kodeksning XVII bo’limida boshqacha qoidalar nazarda tutilgan
bo’lmasa, davlat boji;
6) avtotransport vositalarini olganlik va (yoki) vaqtinchalik olib kirganlik
uchun Respublika yo’l jamg’armasiga yig’im.
Yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon
xo’jaligi a’zolari ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan soliqlar va
majburiy to’lovlarni to’lash bilan bir qatorda Soliq Kodeksning 311-moddasida
nazarda tutilgan tartibda byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga sug’urta
badallari to’laydi.
Yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon
xo’jaligi a’zolari qishloq xo’jaligi mahsuloti yetishtirish, o’zlari yetishtirgan
mahsulotni qayta ishlash va realizatsiya qilish bilan bog’liq bo’lmagan faoliyat
bilan shug’ullangan taqdirda, ular yakka tartibdagi tadbirkorlar sifatida ro’yxatdan
o’tishlari hamda Soliq Kodeksning 58-bobida nazarda tutilgan tartibda soliqlar va
boshqa majburiy to’lovlarni to’lashlari shart.
4. Konsert-tomosha faoliyati bilan shug’ullanuvchi jismoniy shaxslarga soliq
solish tartibi.
Yuridik va jismoniy shaxslar kontsert-tomosha faoliyatini qonun hujjatlarida
belgilangan tartibda beriladigan litsenziya asosida amalga oshiradi.
102
Kontsert-tomosha faoliyati bilan shug’ullanish huquqi uchun litsenziya
oladigan yuridik va jismoniy shaxslar belgilangan stavka bo’yicha davlat boji
to’laydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |