Toshkent moliya instituti sh

4-§. Bank kreditlarining turlari va shakllari.

Endi banklar tomonidan berilayotgan kreditlarni turli belgilari va shakllariga qarab ko’rib chiqsak.

Jahon amaliyotida bank kreditlarini yagona, umumlashgan tasnifi yo’q, chunki kreditlarni turli xil shakllari har bir mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasiga, uning urf-odatlariga, aholi orasida ssudalarni berish va qaytarish tarixan shakllangan usullariga bog’liq bo’ladi. Shunday bo’lsa ham eng ko’p uchraydigan bank kredit operatsiyalarini turli xil mezonlar va o’lchovlaridan kelib chiqqan holda guruhlashtirish mumkin. Bank kredit operatsiyalarini tasniflash mezonlari.

1. 
   Bank kreditlarini qarz oluvchilarning guruhlari bo’yicha tasniflanishi mumkin: Bank kreditlarini oluvchilari bo’lib hukumat, boshqa banklar, xo’jalik sub’ektlari, turli moliya tashkilotlari, aholi hisoblanadi.
   
2. 
   Kreditlar maqsadi yoki qaysi sohaga yo’naltirilishi bo’yicha: sanoat, qishloq xo’jaligi, savdo, investitsion, iste’mol va boshqa kreditlarga bo’linadi.
   

Bank kreditlari ishlatilishi sohasi bo’yicha 2 xil bo’lishi mumkin: asosiy kapitalni moliyalashtirish uchun yoki aylanma kapitalni moliyalashtirish uchun ssudalar beriladi. Bular o’z navbatida ishlab chiqarish yoki muomala(savdo) sohasiga yo’naltiriladigan kreditlarga bo’linadi. Inflyatsiya sharoitida tijorat banklari amaliyotida savdo va spekulyativ (chayqovchilik) operatsiyalarini moliyalashtirishga yo’naltirilgan ssudalar aksariyat qismni tashkil etadi.

3. 
   Hajmi bo’yicha kreditlar katta(yirik), o’rta va kichiklarga bo’linadi. Lekin xalqaro amaliyotda bu kreditlarni belgi bo’yicha yagona o’lchov(mezon)i yo’q. XVF, ETTBning nuqtai nazaridan 10000 AQSh dollarigacha bo’lgan summadagi kreditlar kichik kreditlarga kiradi.
   
4. 
   Qaytarish muddati bo’yicha kreditlar talab kilinguncha va muddatli bo’ladi. Muddatli kreditlar qisqa, o’rta va uzoq muddatlilarga bo’linadi. Ssudalarni bu mezon bo’yicha turli mamlakatlarda farqlanadi. Aksariyat banklar asosan qisqa muddatli va uzoq muddatli kredit berish bilan shug’ullanadi.