Toshkent moliya instituti sh. To‘laganova

Iste’molchilar bilimini nigohini va xaridorlar istagi muhimligini aniqlashga qaratilgan birinchi darajali ma’lumotlar

«so‘rov» deyiladi. So‘rov kuzatish va tajriba o‘rtasida bo‘lib, tasviriy tadqiqot uchun juda qulaydir, qachonki kuzatish qidiruv tadqiqotlariga mos natijada bo‘lsa, maqsadli tekshiruv aloqalari bo‘ladi.

2. Marketing tadqiqotlari obyektlari va tadbirlari

Birinchi darajali ma’lumotni ikki vositasidan birini tanlab olishga mumkin bo‘lgan anketa yoki mexanik qurilma.

Anketa-bir qator savollarni mujassam etgan, so‘ralayotgan o‘rganishni va javobni taklif qiladigan bugungi kundagi birinchi darajali ma’lumotlarning eng keng tarqalgan tadqiqot vositasidir. Anketa egiluvchan bo‘lib, uni har xil turda o‘tkazish mumkin. U tadbirni o‘tkazishdan oldin ko‘zga ko‘ringan kamchiliklarni yo‘qotishni maqsad qilgan holda qattiq qayta ishlashni va tekshiruvni talab qiladi. Anketani qayta ishlashda tadqiqotchi savollarning qanday shakl va tartibini tanlashi lozim.
Ko‘pincha anketalarda berilishi kerak bo‘lgan savollar uchramaydi, shunday savollar ko‘pki, javob berish mumkin emas-hech kim javob bermaydi. Va yana shunday savollar bo‘ladiki, ular javobsiz qoladi. Shuning uchun savolning foydali darajasini belgilab olish lozim.
E’tiborsizlik bilan tayyorlangan anketalarda shunday xatolar qatori ham uchraydiki, ular quyidagi berilgan anketadagi singari joy egallaydi.
Aytaylik, marketing turistik firma bo‘limi direktori turistlar uchun tushuntirishlar beradi.

1. 
   Siz olayotgan foydangizning aniq yo‘li (odamlar ba’zan o‘zlarining shaxsiy foydalarini aniq bilmaydilar, ba’zan uni kengaytirishni xohlaydilar. Shu bilan birga anketani shaxsiy harakterga ega savollar bilan boshlash maqsadga muvofiq emas).
   
2. 
   Siz chet elda dam olishning faol yoki sust tarafdorimisiz? (Faol va sust so‘zlaridan nimani tushunish mumkin?)
   
3. 
   Gid (yo‘lboshchi) talablarini bajarasizmi? Ha, Yo‘q.
   

«Bajarmoq» so‘zi itoatgo‘ylik tushunchasi bo‘lgani uchun ular bu savolga javob berishni xohlaydilarmi? Bunday savolning maqsadi noaniq.

4. 
   O‘tgan yilining noyabr oyida nechta korxonaning reklamalarini ko‘rdingiz? (Bunga e’tibor beradigan kishilar kam).
   
5. 
   Sizning fikringizcha dam olish imkoniyatlaridan kechib, turistik sayohatlarda dunyoqarashni kengaytirishga urinish to‘g‘rimi? (Savol o‘z javobi bilan, savolning bunday qo‘yilishida «ha» deb javob berish mumkin emas).