Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov


IV  BO‘LIM.  XIX   A SR   OXIRI  -   X X   ASRLARDA  IQTISODIY



Download 7,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet114/174
Sana19.08.2021
Hajmi7,3 Mb.
#151370
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   174
Bog'liq
АРМ Tashmatov Sh H Iqtisodiy ta'limotlar tarixi Darslik 2019

IV  BO‘LIM.  XIX   A SR   OXIRI  -   X X   ASRLARDA  IQTISODIY
TA’LIMOTLAR
XI  BOB.  MARJINALIZM  TA’LIMOTI  VA  NEOKLASSIK 
IQTISODIY  MAKTABLAR
1 1 .1 .  M a rjin a lizm   va   m e ’y o r li  fo y d a lilik   n a z a r iy a s i
XIX  asming  70-yillariga  kelib  klassik  siyosiy  iqtisod  o‘miga 
iqtisodiy  fanda yangi  subyektiv yo‘nalish  vujudga keldi  va iqtisodiy  fan 
taraqqiyotida  katta  o‘zgarish  yuz  berdi. 
0
‘sha  davrda  iqtisodiy 
jarayonlami  tahlil  qilishga yangicha subyektiv yondashuvga asos  solgan 
(bir-biridan  mustaqil  holda)  uch  iqtisodchining  asarlari  birdaniga 
vujudga  keldi.  Ular  ingliz  iqtisodchisi 
Stenli  Jevons  (1835-1882), 
avstriyalik 
Karl  Menger  (1840-1921), 
Shveytsariyada  yashagan 
fransuz 
Leon  Valras  (1834-1910)lar  edi. 
Ulaming  tahlili  asosida 
ne’matlami  ishlab  chiqarish  jarayoni  (taklif)  emas,  balki  talabning 
shakllanishi,  tovar  va  xizmatlaming  foydaliligi  tadqiqoti  yotadi. 
Subyektiv  yo‘nalish  vakillarining  tadqiqotidagi  asosiy  dastak  bu 
me’yorli  (marginal)  tahlil  bo‘lib,  mazkur  maktabning  nomi  ham 
(maijinalizm) 
shundan  kelib 
chiqqan. 
F.Vizer, 
E.Bem-Baverk, 
A.Marshall, 
K.Viksell 
va  ko‘plab 
boshqa  atoqli 
iqtisodchilar 
maijinalizm metodologiyasidan foydalanadilar va uni rivojlantiradilar.
Me’yorli  tahlil  hanuzgacha  iqtisodiy  fanda  keng  qo‘llanib 
kelinmoqda.
Metodologiya.  Iqtisodiy jarayonlami  subyektiv -  psixologik metod 
asosida  tahlil  qilish  marjinalizm  nazariyasiga  xos.  Iqtisodiy  hodisa  va 
jarayonlar  kishilar  psixologiyasining  subyektiv  talqiniga  asoslanib 
tushuntirib  beriladi.  Masalan,  klassiklar  bo‘yicha  tovar  qiymati 
kishilaming  ongi  va  xohishiga  bog‘liq  bo‘lmagan  obyektiv  miqdor
205


hisoblansa,  marjinalistlar  bo‘yicha,  qiymat  subyektiv  talqin,  istak, 
hissiyot  bilan  aniqlanadi.  Marjinalizmning  asosiy  kategoriyalari: 
me’yorli  foydalilik,  me’yorli  unumdorlik,  me’yorli  xarajatlar  va 
boshqalar.  Bu  nazariya  ishlab  chiqarish  xarajatlarini,  talab,  taklif,  narx 
va boshqalami  subyektiv baho berish asosida tushuntiradi.
Bozor  xo‘jaligida  ishlab  chiqaruvchi  tovar  ishlab  chiqarishda  turli 
resurslardan  har  birining  m e’yorli  foydaliligiga  baho  bergan  holda  eng 
keraklisini  tanlaydi.  Iste’molchi  o‘zining  cheklangan  daromadlari  orqali 
cheksiz  ehtiyojlarini  ko‘proq  qondiradigan  qilib  tovarlami  sotib  olishga 
taqsimlaydi.  Demak,  marjinalizm  nazariyasi  markazida  o‘z  foydasini 
maksimallashtirishga  intiluvchi  firma  (ishlab  chiqaruvchi)  va  xarid 
qilingan  ne’matlardan  maksimal  naf  olishga  intiluvchi  alohida 
iste’molchi turadi.

Download 7,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   174




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish