Toshkent moliya instituti sh. Abdullaeva pul, kredit va

Tayanch so’zlar
kupon; pul 
tizimi; qog’oz 
pullar; kredit 
pullar; so’m-
kupon; rubl 
zonasi;
pul islohoti;
milliy valyuta;
konvertatsiya;
milliy valyuta konvertatsiyasi;
pul barqarorligi.
O’z bilimini tekshirish bo’yicha savollar
1.
Sobiq Ittifoq pul tizimi haqida nimalarni bilasiz? 
2.
MDYo Davlatlarining Moskvada bo’lib o’tgan davlatlararo Majlisida qanday 
misollar ko’rilgan edi (1992 yil 6 sentyabr)? 
3.
Rossiya Youkumati MDYo davlatlarining rubl donasida qolish uchun qanday 
shartlar qo’ygan? 
4.
Nima uchun O’zbekiston o’z milliy pul tizimiga o’tishga qaror qildi? 
5.
O’zbekistonda pul islohoti necha bosqichda amalga oshirildi. 
6.
Rublni kuponga almashtirish qanday tartibda o’tkazilgan? 
7.
So’m-kupon qachon muomalaga kiritilgan? 
8.
O’zbekiston milliy valyutasi “So’m”qachon va qanday tartibda muomalaga 
kiritilgan? 
9.
O’zbekiston Respublikasi pul tizimining asosiy elementlari nimadan iborat? 
10. O’zbekiston milliy valyutasining ichki va tashqi konvertatsiyasiga qanday 
erishish mumkin?
104 

---

VIII BOB. XALQARO VALYUTA MUNOSABATLARI
1-§. Xalqaro iqtisodiy aloqalar-valyuta munosabatlarining asosi sifatida
Xususiy shaxslar, firmalar, banklarning valyuta va pul bozoridagi xalqaro 
hisob-kitoblar, kredit va valyuta operatsiyalarini amalga oshirish maqsadidagi 
kundalik aloqalarini o’z ichiga oladi. Valyuta munosabatlarining ba’zi bir elementlari 
kadimiy Rimda veksellar asosida va bir mamlakat savdogarining pulini ikkinchi bir 
mamlakat savdogariga almashtirib berish zaminida vujudga kelgan. Valyuta 
munosabatlarining rivojlanishining keyingi bosqichi kadimiy Lionda va boshqa 
G’arbiy Evropa mamlakatlarida o’tkaziladigan tratta operatsiyalarining rivojlanishi 
hisoblanadi. Ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi, jahon bozorining barpo 
bo’lishi, xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi va jahon xo’jalik tizimining 
rivojlanishi xalqaro valyuta munosabatlari rivojlanishining asosidir. Valyuta 
munosabatlari xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bir bo’lagi hisoblanib, uning holati 
milliy va jahon iqtisodining rivojlanish darajasiga, siyosiy axvolga, mamlakatning 
iqtisodiy potentsialiga, uning jahondagi mavqeiga va boshqa omillarga bog’liq 
bo’ladi.
Xalqaro munosabatlar sharoitida kapitalning aylanish jarayonida pul 
kapitalining milliy pul ko’rinishidan xorijiy valyuta ko’rinishiga o’tish jarayoni 
yuzaga keladi.
105 

---