Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Kyrgizstan  Taza  Koom    deb  nomlangan  milliy  raqamli  texnologiyalarini 

rivojlantirish  rejalarini  keng  jamoatchilikka  taqdim  etib  kelmoqdalar.  Biroq, shuni 

ham  alohida ta’kidlash kerakki, Markaziy  Osiyo  mamlakatlaridagi hozirgi  axborot 

kommunikatsion  tuzilmalar  darajasi  dunyo  bo’yicha  o’rtacha  qiymatdan  ancha 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

pastdir.  Bu  esa  pirovard  natijada,  raqamli  iqtisodiyot  infratuzilmasining  aksariyat 

qismi  raqamli  iqtisodiyot  talablari  darajasidagi  ehtiyojlarni  to’liq  qondira 

olmasligiga olib keladi. Agarda biz bir misol sifatida ushbu mamlakatlardagi keng 

polosali  maishiy  aloqa  tarmog’ni  ko’rib  chiqsak,  uning  xonadonlarga  kirib 

borishining  o’rtacha  darajasi  hududlar  miqyosida  10-34%  gina  ekanligini 

ko’rishimiz  mumkin.  Bu  jahon  miqyosidagi  o’rtacha  41,1%  dan  ham  kamdir. 

Bundan  tashqari,  ushbu  mamlakatlarning  79%  aholisi  foydalanayotgan  keng 

polosali  aloqa  tezligi  10  Megabayt/sekunddan  ham  pastroq  tezlikka  egadir.  

O’zbekiston  Respublikasida  keng  polosali  tarmoq  imkoniyatlarini  kuchaytirish 

uchun  boshqa  davlatlar  tajribasidan  foydalangan  xolda  infratuzilmalarni 

rivojlantirish  orqali  erishish  mumkin.  Hozirgi  davrda  Markaziy  Osiyo  davlatlari 

ko’pincha investitsiyalarni to’liq qoplay olmaslikka hamda raqamli infratuzulmada 

kelib  chiqishi  mumkin  bo‘lgan  investitsion  muammolarga  duch  keladilar.  Bu  kabi 

muammolarni  yechishda  barcha  ishtirokchilarning  sa’yi-harakatlari  birdek  talab 

qilinadi.  Shu  sabab,  mazkur  mamlakatlar  hukumatlari  raqamli  iqtisodiyot  rivojini 

qo‘llab-quvvatlash uchun soliqlar va IT sohasidagi qobiliyatlarni, shularga tegishli 

fondlarni  rivojlantirish  yo‘lida  samarali  siyosat  ishlab  chiqishi  va  o‘zlarining 

siyosiy qobiliyatlarini ishga solishda ijodiy yondashishi maqsadga muvofiq bo’lgan 

bo’lar  edi.  Shundagina  hukumatlar  raqamli  information-kommunikatsion 

texnologiyalarini  barcha  sohalarga  tatbiq  etuvchi  mustahkam  muhitni  yaratgan 

holda  aloqa  operatorlariga  investitsiyalar  bilan  bog‘liq  havf  va  muammolarni 

bartaraf  etishda  yordam  bera  olishlari  mumkin.  Misol  uchun,  Mongoliyalik 

operatorlar davlat hukumati tomonidan qo‘llanilgan maqbul siyosat tufayli, WTTX 

texnologiyasiga  ega  80 000  ta  intellectual  o‘tovlarni  barpo  etishga  erishdilar. 

Shunga o‘xshash aqlli o‘tovlar chekka hududlardagi cho‘ponlarga shahar sharoitiga 

o‘xshash keng tarmoqli aloqa xizmatlaridan foydalanishga yordam beradi. Bu esa 

cho‘ponlarga bozor haqidagi ma’lumotlarni juda oson qo‘lga kiritishda, masofaviy 

o‘qitish kurslarida ishtirok etishda imkon beradi hamda Internet orqali oila a’zolari 

va  do‘stlari  bilan  suhbatlashishda  yanada  qulay  «raqamli»  muhitni  ta’minlaydi. 

Raqamli  AKT  masalalari  ta’minotchisi  sifatida  yaxshi  tanilgan  Huawei 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

kompaniyasi  mijozlariga  yangicha  texnologik  g‘oyalar  yordamida  investitsiyalar 

qaytaruvi  (ROI)  ni  maksimallashtirishda  ko‘mak  beradi.  Masalan,  Huawei 

Markaziy Osiyo hududlari uchun mobil aloqa talablariga javob beruvchi sayt uchun 

uncha qimmat bo‘lmagan va yuqori samarali -  Rural Star yechimini ishlab chiqdi. 

Bu  yechim  qishloq  hududlaridagi  aloqa  infratuzilmasi  uchun  mo‘ljallangan 

investitsiya  samaradorligini oshirdi va uyali aloqa qamrovini  yaxshilashga  erishdi.