Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari



Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet156/529
Sana26.09.2021
Hajmi5,65 Mb.
#185777
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   529
Bog'liq
Raqamli iqtisodiyot-Darslik-18.02.2020

1

x    h

0i 

(s

0i

)  +  k

2

)  (mod  R) 

formula  orqali  hisoblanuvchiL



1h

ketma-ketligining  mos  sonih



1i

ga  almashtirish 

yo’libilanL

1h

sonlar  ketma-ketligini  shakllantirish,  bu  yerdak



1

o’nlik  koeffitsient, 



k

2

esa  siljitish  koeffitsienti.  Tanlangank



1

vak



2

koeffitsientlarh



0i

vah



1i

sonlarining  bir 



Almashtirish 

usullariусуллари 

O’rin almashtirish usullari 

Analitik usullar 

Additiv usullar 

Kombinatsion usullar 


Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

ma’noli  mosligini  ta’minlashi  lozim.  h



1i

  =  0deb  olinganidah

1i

    =  Ralmashinuvi 

bajarilishi kerak.  



3-qadam:  L

1h

ketma  ketligining  har  bir  sonih



1i

(s

1i

)ni[1хR]o’lchamli  shrifrlash 

alfavitining  moss



1i   



T



1

(i=1,  K)simvoli  bilan  almashtirish  orqaliT

1

shifr  matnini 

hosil qilish. 

4-qadam:  Olingan  shifr  matni  o’zgarmas  buzunlikdagi  bloklarga  ajratiladi.  Agar 

oxirgi  blok  to’liq  bo’lmasa,  blok  orqasiga  mahsus  simvol-to’ldirgichlar 

joylashtirish (masalan,  *simvolini).  

MisolShifrlash uchun dastlabki ma’lumotlar

Т



= <ҲИМОЯ_ХИЗМАТИ> 

А

0



= <АБВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ> 

А

1



= <ОРЁЬЯТЭ-ЖМЧХАВДЙФҚКСЕЗПИЦГҲЛЪШБУЮҚГН> 

R=36      k

1

=3       k

2

=15      b=4 

 

Algoritmning qadamba-qadam bajarilishi quyidagi natijalarga olib keladi: 



1-qadam:  L

0h

 = <35,10,14,16,31,36,23,10,9,14,1,20,10> 

2-qadam:  L

1h

 = <12,9,21,17,36,14,12,9,6,21,18,3,9> 

3-qadam:  Т



= <ХЖЕФНВҲЖТЕҚЁЖ> 

4-qadam:  Т



= <ХЖЕФНВҲЖТЕҚЁЖ***> 

 

Rasshifrovka  qilishda  bloklar  birlashtirilib,  Кsimvolli  shifromatnT



1

hosil 


qilinadi.  Rasshifrovka  qilish  quyidagi  butun  sonli  tenglamani  yechish  kerak 

bo’ladi: 



k

1

 h

01

 + k

2

 = n R + h

1i

 

Ushbu  tenglamadagik





,  h

11

  ,  k

2

vaR  butun  sonlar  ma’lum  bo’lgandah



0i

 

kattaligi



n

ni  saralash  orqali  hisoblanadi.  Bu  muolajani  shifromatnning  barcha 

simvollariga  tadbiq  qilish  uning  rasshifrovka  qilinishiga  olib  keladi.  Almashtirish 

usulining 

kamchiligi 

sifatida 

dastlabki 

va 


berilgan 

matnlar 


statistik 

ko’rsatgichlarining  bir  xilligini  ko’rsatish  mumkin.  Dastlabki  matn  qaysi  tilda 

yozilganini  bilgan  xolda,  kriptoanalitik  axborotlarni  statistik  qayta  ishlab,  ikkala 

alfavitdagi simvollar orasidagi mos kelishliklarni aniqlashi va matnni rasshifrovka 

qilishi mumkin 



Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

Polialfavitli almashtirish usullari 

 

Bu  usullar  yetarlicha  yuqori  darajadagi  kriptoturg’unlikka  ega  va  bunda 



dastlabki  matn  simvollarini  almashtirish  uchun  bir  necha  alfavitlardan 

foydalanadilar.  Rasman  polialfavitli  almashtirishni  quyidagicha  tasavvur  qilish 

mumkin. 

N 

– 

alfavitli 



almashtirishda 

dastlabkiА



alfavitdagi



s

01

simvoliА



1

alfavitdagi



s

11

  simvoli  bilan  almashtiriladi  va  hakozo. 



s

0N

 

simvolini



s

NN

  simvoli  bilan  almashtirgandan  so’ng



s

0(N+1)

    simvolining  o’rniniА



alfavitdagi



s

1(N+1)

simvoli oladi va xakozo. 

 

Polialfavitli almashtirish algoritmlari ichidaViginer jadvali (matritsasi)    Т



в 

ni  ishlatuvchi  algoritm  eng  keng  miqyosda  tarqalgan.Viginer  jadvali  [RхR]  

o’lchamli  kvadrat  matritsadan  iborat  bo’lib  (R-  ishlatilayotgan  alfavitdagi 

simvollar soni), birinchi qatorda simvollar alfavit tartibida joylashtiriladi. Ikkinchi 

qatordan  boshlab,  simvollar  chapga  bitta  o’ringa  siljitilgan  xolda  yoziladi.  Siqib 

chiqarilgan simvollar o’ng tarafdagi bo’shagan o’rinni to’ldiradi  (tsiklik siljitish). 

Agar  bu  jarayonda  kirill  alfavitidagi  o’zbek  alfaviti  ishlatilsa,  Viginer  martitsasi 

quyida keltirilganidek, (36х36) o’lchamga ega bo’ladi: 

АБВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_ 

БВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_А 

ВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБ 

ГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВ 

ДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВГ 

ЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВГД 

ЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВГДЕ 

………………… 

………………… 


………………… 

_АБВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ 

 

Shirflash  takrorlanmaydiganМsimvoldan  iborat  kalit  yordamida  amalga 



oshiriladi.  Vijinerning  to’liq  matritsasidan    [  (M+1),  R  ]  o’lchamli  shifrlash 


Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

matritsasiТ 



ш

ajratiladi. Bu matritsaning birinchi qatori va birinchi elementlari kalit 

simvollariga  mos  keluvchi  qatorlardan  iborat  bo’ladi.  Agar  kalit  sifatida 


Download 5,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   529




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish