Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Birkoin

”  atamasi  ikki  ingliz  so’zlarining  qisqartmasidan  iborat: 

bit

  – 

ikkilik  sanoq  tizimidagi  informatsiya  birligi  va 

coin

  –  tanga.  Yana  bosha  bir 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

tarafdan,  bitkoin  internet  tarmog’ining  protokolini  hamda  ushbu  to’lov  tizimida 

ishlatiladigan  hisob  birligini  anglatadi.Bitkoin  blokcheyni  ochiq  va  erkin 

texnologiya  bo’lib,  bir  rangli  (

per-to-peer  yoki  P2P

)  tarmoqda  markaziy 

hokimiyatsiz  (

moliyaviy  organlar  ishtirokisiz

) faoliyat ko’rsatadi. Bu texnologiya 

har  bir  tranzaktsiyani  vaqti  va  sanasini  hisobga  olgan  holda  katta  buxgalteriya 

kitobi  (

ledger)

ga  yozib  qo’ygan  holda  bitkoin  yoki 

BTC

  ob’ektlarini  o’zaro 

almashinishga  imkon  beradi  va  ushbu  elektron  kitobda  hech  nimani  o'zgartirish 

mumkin  bo'lmaydi.  Tranzaktsiyalarni  boshqarish  va  bitkoinlar  hosil  qilish 

tarmoqda  kollektiv  ravishda  amalga  oshiriladi  va  ushbu  boshqaruvning  tuzilishi 

ochiqdir.  Bitkoin  bloklari zanjiriga  hech kim  ega bo’la  olmaydi  va  uni hech kim 

boshqara  olmaydi  ham.  Ammo  istalgan  shaxs  unga  qo’shilib  olishi  mumkin. 

Bitkoin  o’zining  bir  qancha  unikal  hossalari  tufayli,  zamonaviy  to’lov  tizimlari 

amalga  oshirib  bera  olmaydigan  bir  qancha  imkoniyatlarning  amalga  oshirilishini 

ta’minlab  beradi.  Boshqa  turdagi  valyutalardan  farqli-o’lariq,  bitkoin-valyuta 

qandaydir davlat organini, bankni yoki biror-bir kompaniyani o’zida mujassam qila 

olmaydi.  Unda  har  bir  bitkoin  o’zi  yaratilganidan  boshlab  ishtirok  etgan  barcha 

amallar vositasida hisob-kitob jurnalida qayd qilinadi. 

Rauggnit

 kompaniyasi bosh 

direktori P’yer Nuazaning ta’kidlashicha: “

Bitkoin bu internetdagi raqamli valyuta 

ko’rinishidagi  naqd  pul  birligi  bo’lib,  to’lovlarni  avtoritetli  uchinchi  tomonsiz 

amalga  oshirish  imkonini  beradi.  An’anaviy  valyuta  turlaridan  farqli  o’laroq, 

bitkoin  programmalashtiriladigan  valyutalar  sirasiga  kiradi  va  u  markaziy 

banklarsiz ishlaydi. Agarda sizda bitkoin hamyoni bo’lsa, siz o’zingiz bank sifatida 

faoliyat  ko’rsatishingiz  mumkin  bo’ladi

”.Bitkoinning  blokcheyni  kriptografik 

protocol  asosida  ishlaydi  va  quyidagilarni  amalga  oshirish  imkonini  beradi:  Bir 

tomondan, kriptovalyutalar ko’rinishidagi raqamli valyutalar paydo bo’lishi uchun 

to’siq  bo’lib  kelayotgan  “

ikki  marta  sarf

”  masalasini  hal  qilib  beradi  (

ya’ni,