Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Vaqt 

 

Zarar 

Bu  yerda 

IPO

  – 

Initial  Public  Offering

  –  kompaniyaning  aktsiyalarini 

boshlang’ich  bozorda  joylashtirish, 

SPO

  esa  - 

Secondary  Public  Offering  - 

kompaniyaning  aktsiyalarini  ikkilamchi  bozorda  joylashtirish.  Shunday  qilib, 

innovatsion  kompaniyalarning  hayotiy  tsikli  bir  qancha  davrlardan  iborat  bo‘lar 

ekan,  ya’ni,  o’lim  maydoni,  boshlang’ich  o’sish,  kengayish,  oraliq  davr, 

IPO

  va 

SPO

 lar. O’lim maydoni innovatsion kompaniya hayotiy tsiklining eng murakkab, 

boshlang’ch  davri  bo’lib,  unda  kompaniya  ishni  yo’lga  qo’yish,  mahsulot  ishlab 

chiqarish,  bozorni  egallash  kabi  bir  qancha  harajatlar  qilib,  foyda  hali  olinmagan 

bo’ladi.  Bunda  loyihadan  voz  kechishga  ancha  kech  bo’lib  qoladi,  chunki  loyiha 

uchun  juda  ko’p  moliyaviy  mablag’lar,  vaqt  va  kuch  sarf  qilingan  bo’lib, 

muvaffaqiyatga bo’lgan ishonch hali so’nmagan bo’ladi. Startaplarda kuzatiladigan 

o’lim maydoni uning boshqa bosqichlarida ham yuzberishi mumkin, shu jumladan, 

ekish (

seed

) bosqichida, ishga tushirilish (

startup

) bosqichida, boshlang’ich o’sish 

(

early  gorwth

) bosqichida. O’lim  maydonining paydo bo’lish sababi, tadbirkorlar 

va  investorlarning  ko’pchilik  xollarda  biznesdan  tezda  foyda  olishga  bo‘lgan 

intilishlari bilan bog’liq bo‘ladi. Ayniqsa, mansulotning boshlang’ich prototipidan 

tijoriy  mahsulotga  o’tish  davrida  o’lim  maydonidan  o’tish  muammosi  paydo 

bo’ladi.  Eng  murakkab  ishlardan  biri  10  ming  dollardan  50  ming  dollargacha 

bo‘lgan  pul  aylanmasiga  erishishdir  -  deyishadi  bu  soha  bo’yicha  mutahassislar. 

Biznesni rivojlantirish uchun moliyaviy mablarlar jalb qilishning sinovdan o’tgan 

usullaridan fond birjasiga kompaniya aktsiyalarini chiqarish bilan bog’liq