Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Blokcheyn 

—  bubir-

biribilaninternetorqalibog‘langanko‘plabkompyuterlardabirvaqtningo‘zidasaqlanuv

chitaqsimlanganma’lumotlarbazasidir. 

Uningnegakerakliginimisolyordamidatushuntirishosonroq. 

AQShdagiakangizgabankjo‘natmalariorqali 

100 

dollaryubordingizdebtasavvurqiling. 

Jo‘natmashaklinito‘ldirganingizdanso‘ng, 

bankxodimishahsiyhisobingizdanpulniyechibolib, 

unihalqaroo‘tkazmalaruchunbankningyagonahisobigao‘tkazadi. 

Shundanso‘ng, 

boshqaxodimbupullarniagentbankninghisobigao‘tkazadi, 

uesa, 

o‘znavbatida, 

pullarniAQShgao‘tkazadi. 

Uyerdao‘tkazmangizaynanshutahlitakangizningshaxsiyhisobigatushadi. 

Jo‘natmadavomidahechkimxatogayo‘lqo‘ymaganbo‘lsa,  uchkuno‘tibakangiz  97 

dollarnioladi 

(

barchabanklarningkomissionlariolinganidanso‘ng, 

albatta

). 

Biroqengqo‘rqinchlisi,  shuuchkunichidanasiz,  vanasizningakangiz,  qolaversa, 

bankirlardanhechbiriaynivaqtdapullaringizqayerdaekanliginivaularninghisobinikim

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

yuritayotganliginibilmaydi. 

Serverningkutilmagandabuzilibqolishi, 

bankxodimininginsofsizligiyokixakerlikhujumiuzoqsurishtiruvlarningboshlanishig

asababbo‘lishimumkin.  Axir  bu  kabi  hodisalar  hisobingizdagi  pullar  bilan  ham 

sodir  bo‘lishi  mumkin-ku.  Demak,  siz  har  kuni  tizimga  umid  qilasiz  va 

bankingizga  ishonasiz,  bu  esa  o’ziga  hos  bir  muammo.  Hozirda  blokcheynlar 

asosan  kriptovalyuta  jo‘natmalari  uchun  foydalanilmoqda.  Biroq  shu  bilan  bir 

vaqtda u turli tashkilotlarning turli-tuman maqsadlarini amalga oshirish uchun ham 

faol  joriy  etilmoqda.  Blokcheynning  afzalligi  uning  shaffof,  tezkor,  soddaligi  va 

qiymatida. Siz kriptovalyuta yoki biror-bir ma’lumotni blokcheyn orqali jo‘natgan 

bo‘lsangiz, 

bunday 

jo‘natma 

haqida 

ma’lumotni 

o‘zgartirish 

yoki 

qalbakilashtirishning  umuman  imkoni  yo‘q.  Chunki  bu  jarayon  butun  dunyo 

bo‘yicha  yuz  minglab  kompyuterlar  tomonidan  tasdiqlanadi.  Aynan  ushbu 

kompyuterlarda  ushbu  ma’lumotning  ko‘plab  nusxalari  saqlanadi  —  ular  bilan 

istalgan  foydalanuvchi  istalgan  vaqtda  tanishishi  mumkin.  Jo‘natma  jarayoni 

markazlashmagan  holda  bor-yo‘g‘i  bir  necha  daqiqa  vaqt  oladi  va  bank 

jo‘natmasidan  bir  necha  o‘n  marta  arzondir.  Agar  siz  pullarni  yoki  qandaydir 

ma’lumotni  blokcheynda  saqlasangiz,  ushbu  qaydlar  hech  qachon  yo‘qolib 

ketmaydi  yoki  soxtalashtirilmaydi.  Bozorning  istalgan  ishtirokchisi  istalgan 

daqiqada  moliyaviy  ahvolingizga  ishonch  hosil  qilishi  mumkin. Blokchenda  hech 

qanday  uchinchi  tomon  yoki  vositachi  ishtirokisiz,  to‘liq  shaffoflik  va  hisoblar 

aniqligining matematik kafolati ta’minlab beriladi. 

O’zbekiston  Respublikasida  blokcheyn  bilan  ishlashga  Toshkent  shahrida 

joylashgan  «

Mirzo  Ulugbek  Innovation  Center

»  innovatsiya  markazi  qoshidagi 

taqsimlangan  reestr  texnologiyalari  (

blokcheyn

)  bo’yicha  vakolatlar  markazi 

mas’ul  tashkilot  bo’lib  hisoblanadi.  Ushbu  taqsimlangan  reestr  texnologiyalari 

(

blokcheyn

) bo’yicha vakolatlar markazi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 

2018  yil  19  fevraldagi  PQ-3549-sonli  “O’zbekiston  Respublikasi  Axborot 

texnologiyalari  va  kommunikatsiyalarini  rivojlantirish  vazirligini  Faoliyatini 

tashkil  etish  to’g’risida”gi  Qarorining  ijrosini  ta’minlash  maqsadida  tuzilgan. 

Xususan,  2018-2019  yillarda  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalari  tizimini 

---