Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

ITU

) tomonidan 

X500

 

standartlar  seriyasiga  mansub  tadbir  sifatida  ishlab  chiqarilgan.  Bu 

standartlar foydalanuvchilar haqidagi ma’lumotlar  mavjud  bo’lgan  ma’lumot 

bazalari  tuzilishi  qanday  bo’lishini  aniqlab  bergan.  Ochiq  kalitlarning 

infratuzilmasi  ma’lumotnomasi 

PKI

 dan foydalanuvchilar ma’lumot olishlari 

mumkin  bo’lishi  kerak  va  u  eng  yangi  ma’lumotlarniva  ma’lumotlarning 

haqiqiylik  muddatini  o’z  ichiga  olishi lozim,  o’chirilgan  informatsiya  haqida 

esa  ma’lumotlar  ham  bo’lishi  zarur.PKI  ma’lumotnomalari  mahfiy 

yozishmalarni  va  savdo  operatsiyalarni  amalga  oshirishda  ishlatilgani  uchun, 

undagi ma’lumotlarning sifati va aniqligi katta ahamiyatga ega bo’ladi. Ochiq 

kalitlarning  infratuzilmasi  ma’lumotnomasi 

PKI

  dagi  ma’lumotlarning 

eskirib  qolishiga  yo’l  qo’yish  mumkin  emas,  chunki  bu  xolda 

ma’lumotnomaga ishonch yo’qoladi va tabiiyki, endi unga bo’lgan talab ham 

yo’qoladi.  Ammo 

PKI

  faqatgina  ma’lumotnoma  emas,  uning  tarkibiga 

kalitlar  bilan  ishlashni  amalga  oshirib  beruvchi  dasturiy-texnik  vositalar  va 

tashkiliy-texnik  tadbirlar  ham  kiradi.  Bunday  tizimni  yaratishdan  asosiy 

maqsad  -  kalitning  ochiq  qismini  uning  yopiq  qismi  bilan  birgalikda 

qo’shimcha  himoyasini  va  identifikatsiyasini  ta’minlashdir.  Bu  funktsiyani 

sertifikatsiya  markazining  elektron  raqamli  imzosi  bilan  tasdiqlangan 

sertifikatlar  amalga  oshirib  beradilar.  Ochiq  kalitlar  infratuzilmasi  tarkibiga 

sertifikatsiya  markazi,  registratsiya  markazi  va  tarmoq  ma’lumotnomasi 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

kiradi.  Har  bir  hizmat  o’zining  nomi  bilan  bog’liq  bo’lgan  funktsiyalarni 

bajaradi.  Ushbu  hizmatlarga  kirish  uchun  turli  xildagi  tarmoq  protokollari 

ishlatiladi.  Infratuzilmaga  kalitlar  saqlaydigan  va  mijoz  dasturlariga  ega 

bo’lgan  foydalanuvchilarni  ham  kiritish  mumkin. 

Sertifikat  o’z 

foydalanuvchisi  va  uni  bergan  organ  haqidagi  ma’lumotlarga  ega  bo’ladi. 

Bunday ma’lumot o’z tarkibiga quyidagilarni oladi: 



 

Ochiq kalit va u ishlatadigan algoritm; 



 

Foydalanuvchiga tegishli fakul’tativ atributlar; 



 

Sertifikatni tasdiqlovchi markazning raqamli imzosi; 



 

Sertifikatsiya markazining manzili; 



 

Sertifikatning amal qilish muddati; 



 

Sertifikatsiya markazining sertifikat olishdan ilgarigi sifat ko’rsatgichi 

Shunday  qilib,  sertifikat  bergan  markaz  sub’ektning  ochiq  kaliti  va  uni 

identifikatsiya  qiladigan  ma’lumotlarning  xaqiqiyligini  tasdiqlab  beradi. 

Qonunga muvofiq sertifikatsiya funktsiyasi  elektron raqamli imzolar kalitlari 

registratsiyasi  markaziga  yuklatilgan.  O’zbekiston Respublikasining 2013  yil 

11  dekabrdagi  “

Elektron  raqamli  imzo  haqida

”  gi  Qonuniga  muvofiq: 

“

elektron  raqamli  imzo

  – 

elektron  raqamli  imzo  kalitidan  foydalangan  xolda 

elektron  xujjatdagi  ma’lumotlarni  mahsus  qayta  ishlash  natijasida  hosil 

qilingan  elektron  hujjatdagi  imzo  bo’lib,  elektron  raqamli  imzoning  ochiq 

kaliti  vositasida  elektron  hujjatda  o’zgarishlar  yo’qligini  tekshirishga  va 

elektron  raqamli  imzoning  egasi  yopiq  kalitini  identifikatsiya  qil ishga  imkon 

beradi

”.  Elektron  raqamli  imzolarni  registratsiya  qilish  markazi