Toshkent moliya instituti "pensiya ishi" kafedrasi "ijtimoiy ta

VII. Yakuniy qoidalar 
24.  Mazkur  Nizom  O’zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  va  Sog’liqni  saqlash  vazirligi 
bilan kelishilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
10-MAVZU: XORIJIY MAMLAKATLARDA IJTIMOIY TA’MINOT ASOSLARI 
 
Social  Welfare:  Politics  and  Public  Policy 
(8th  Edition) 8th  Edition.  Diana  M.DiNitto
 
(Author), David H. Johnson
 
(Author) 
 
 
Mavzuni o’zlashtirish yuzasidan topshiriq 
 
Ushbu  xorijiy  adabiyotning  8-9-10-
bo’limlarini 
(Tibbiyot 
sug’urtasi; 
Kambag’allikka  qarshi  kurash;  Ijtimoiy 
xizmatlar  ko’rsatish;)  o’rganib  chiqing  va 
quyidagi topshiriqni bajaring: 
 
 
 
 
№ 
Topshiriqning mazmuni 
Bajarish 
shakli 
Bajaruvchilar, 
guruh 
jurnalidagi 
tartib raqami 
bo’yicha 
Topshirish 
muddati 
1. 
Tibbiyot sug’urtasi – ijtimoiy ta’minot 
shakli sifatida 
esse, 
qog’oz va 
elektron  
1-, 6-, 11-, 16-, 
21-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
2. 
Xorijiy davlatlarda kambag’allikka qarshi 
kurash 
esse, 
qog’oz va 
elektron  
2-, 7-, 12-, 17-, 
22-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
3.
 
Xorijiy davlatlarda ijtimoiy xizmatlar 
turlari 
esse, 
qog’oz va 
elektron  
3-, 8-, 13-, 18-, 
23-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
4.
 
Jamiyat tarkibining xilma-xilligi va jtimoiy 
ta’minot 
esse, 
qog’oz va 
elektron  
4-, 9-, 14-, 19-, 
24-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
5
 
Iqtisodiy inqirozlar va jtimoiy ta’minot 
esse, 
qog’oz va 
elektron  
5-, 10-, 15-, 20-, 
25-raqamdagi 
talabalar 
mavzu 
o’tilgandan 
keyin 
 
 
TARQATMA MATERIALLAR
 
 
1-jadval
 
Pensiya ta’minoti tizimining muhim xususiyatlari
 
 
Sug‘urtaviy tizim
 
Universal tizim
 
Ta’minlanganlik darajasi
 
Standart 
Minimal 
Pensiya ta’minoti shakli
 
Avvalgi shakllantirilgan 
Avvalgi daromadlarga 

---

daromadlarga asoslangan 
pensiya 
asoslangan pensiya 
Moliyalashtirish
 
Sug‘urta asosida 
Soliqlar asosida 
Pensiya ta’minotidan 
foydalanishning dastlabki 
sharti
 
Sug‘urta muassasasiga a’zolik 
Mamlakatda yashash yoki 
fuqarolik 
Tashkiliy shakli
 
O’z-o‘zini boshqaruvchi 
sug‘urta fondlari 
Davlat muassasalari 
 
 
2-jadval
 
Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida pensiya ta’minoti tizimiga davlat
 
xarajatlari (YaIMga nisbatan foizda) 
t/r
 
Mamlakat
 
2010
 
2015
 
2020
 
2030
 
2040
 
2050
 
2060
 
1. 
Avstriya 
14,1 
14,4 
15,1 
16,7 
16,5 
16,4 
16,1 
2. 
Belgiya 
11,0 
11,9 
13,1 
15,5 
16,5 
16,7 
16,6 
3. 
Chexiya 
9,1 
8,6 
8,7 
8,9 
9,7 
11,0 
11,8 
4. 
Daniya 
10,1 
10,4 
10,8 
10,7 
10,3 
9,6 
9,5 
5. 
Estoniya 
8,9 
7,8 
7,7 
8,2 
8,1 
8,0 
7,7 
6. 
Finlyandiya 
12,0 
12,8 
14,0 
15,6 
15,2 
14,9 
15,2 
7. 
Fransiya 
14,6 
14,4 
14,4 
14,9 
15,2 
15,1 
15,1 
8. 
Germaniya 
10,8 
10,5 
10,9 
12,0 
12,7 
13,0 
13,4 
9. 
Gretsiya 
13,6 
14,1 
13,7 
14,1 
14,9 
15,4 
14,6 
10. 
Vengriya 
11,9 
11,9 
11,5 
11,1 
12,1 
13,5 
14,7 
11. 
Irlandiya 
7,5 
8,3 
9,0 
9,0 
10,0 
11,4 
11,7 
12. 
Italiya 
15,3 
14,9 
14,5 
14,5 
15,6 
15,7 
14,4 
13. 
Lyuksenburg 
9,2 
9,9 
10,8 
14,0 
16,5 
18,1 
18,6 
14. 
Niderlandiya 
6,8 
6,8 
7,4 
9,1 
10,4 
10,4 
10,4 
15. 
Polsha 
11,8 
10,7 
10,9 
10,9 
10,3 
10,0 
9,6 
16. 
Portugaliya 
12,5 
13,3 
13,5 
13,2 
13,1 
13,1 
12,7 
17. 
Slovakiya 
8,0 
8,1 
8,6 
9,5 
10,6 
12,2 
13,2 
18. 
Sloveniya 
11,2 
11,8 
12,2 
13,3 
15,8 
17,9 
18,3 
19. 
Ispaniya 
10,1 
10,4 
10,6 
10,6 
12,3 
14,0 
13,7 
20. 
Shvetsiya 
9,6 
9,7 
9,6 
10,1 
10,2 
9,9 
10,2 
21. 
B.Britaniya 
7,7 
7,4 
7,0 
7,7 
8,2 
8,2 
9,2 
22. 
Yevropa 
Ittifoqi 
10,8 
10,9 
11,1 
11,9 
12,6 
13,1 
13,2 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI 
 
 
 
 
 
 
 
 
“PENSIYA ISHI” KAFEDRASI 
 
 
IJTIMOIY TA’MINOT FANIDAN 
 
 
 
 
NAZORAT SAVOLLARI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
TOSHKENT – 2018 

---

“IJTIMOIY TA’MINOT” FANIDAN YAKUNIY NAZORAT UCHUN 
NAZORAT SAVOLLARI 
 
(5231300-Pensiya ishi bakalavriat yo’nalishi uchun)
 
 
1.
 
Ijtimoiy ta’minotning mohiyati, zarurligi.  
2.
 
Ijtimoiy ta’minot bo‘yicha konsepsiyalar, ularning mazmuni.  
3.
 
Ijtimoiy ta’minotning holatini belgilab beruvchi omillar.  
4.
 
Ijtimoiy ta’minot xizmatlarining turlari.  
5.
 
Ijtimoiy ta’minot xizmatlarni moliyalashtirish manbalari.  
6.
 
Ijtimoiy ta’minotning funksiyalari.  
7.
 
Ijtimoiy  ta’minot  borasidagi  davlat  siyosatining  mazmuni,  vazifalari, 
yo’nalishlari.  
8.
 
Ijtimoiy  ta’minot  borasida  davlat  ijtimoiy  siyosatini  amalga  oshirish 
mexanizmlarining dastak va vositalari.  
9.
 
Mehnatga layoqatsiz aholining ijtimoiy ta’minoti va ularga ijtimoiy yordam 
berish sohasida davlat siyosatini shakllantirish va olib borish.  
10.
 
Keksa va mehnatga layoqatsiz fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish sohasida 
maqsadli dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirish.  
11.
 
Pensiyalar  va  nafaqalar  to‘lashga  yo‘naltiriladigan  ijtimoiy  sug‘urta 
mablag‘laridan samarali foydalanish.   
12.
 
Pensiyalar, ularning turlari.  
13.
 
Pensiyalar boyicha imtiyozlar.  
14.
 
Davlat ijtimoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqalar, ularni tayinlash.  
15.
 
Ijtimoiy ta’minotning qonuniy-huquqiy asoslari.  
16.
 
O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  –  fuqarolar  ijtimoiy 
ta’minotining qonuniy kafolati sifatida.  
17.
 
Pensionerlarni,  nogironlarni,  voyaga  etmagan  bolalari  bo‘lgan  oilalarni 
ijtimoiy  himoya  qilish  sohasida  yagona  davlat  siyosatini  ta’minlash  ishlarini  olib 
boruvchi maxsus vakolatli davlat boshqaruv organlari.  
18.
 
Aholining zaif qatlamlarini ijtimoiy  muhofaza qilish va ijtimoiy ta’minot 
masalalari  bo‘yicha  davlat  siyosatini  amalga  oshiruvchi  organlar  faoliyatini 
huquqiy jihatdan tartibga solish.   
19.
 
Ijtimoiy  ta’minotning  huquqiy-me’yoriy  asoslarini  takomillashtirish  va 
mustahkamlash. 
20.
 
Ijtimoiy ta’minotni amalga oshirish shakllari, ularning guruhlanishi.  
21.
 
Pensiyalar, ijtimoiy nafaqalar, turli kompensatsion to’lovlar.  
22.
 
Fuqarolarning  alohida  toifalariga  tibbiy  yordam  va  davolash  xizmatlari, 
imtiyozli aholi qatlamlarini dori-darmonlar bilan ta’minlash.  
23.
 
Uy-internatlarda  keksa  va  mehnatga  layoqatsiz  fuqarolarga  qarash  va 
xizmat ko’rsatish.  
24.
 
Nogironlarni ortopediya-protez buyumlar va harakatlanish vositalari bilan 
ta’minlash.  
25.
 
Bolalar  uylari,  internatlar  va  boshqa  muassasalarda  bolalarga  qarash  va 
ularni tarbiyalash.  
26.
 
Nogironlarni ishlab chiqarish va kasbiy reabilitatsiya qilish.  

---

27.
 
Aholiga sanatoriya-kurort xizmatlari ko’rsatish.  
28.
 
Uyda ijtimoiy xizmat ko’rsatish. 
29.
 
Ijtimoiy ta’minotning moliyaviy manbalari, ularning guruhlanishi.  
30.
 
Ijtimoiy  su’g’urta  -  ijtimoiy  ta’minotning  moddiy-moliyaviy  asosi 
sifatida.  
31.
 
Ijtimoiy ta’minot xizmatlarining davlat byudjeti hisobidan mablag’ bilan 
ta’minlanishi.  
32.
 
Byudjetdan  tashqari  Pensiya  jamg‘armasi  –  pensiya  ta’minotining 
moliyaviy manbasi.  
33.
 
Bandlikka  ko‘maklashish  davlat  jamg‘armasi  orqali  ijtimoiy  ta’minot 
xizmatlarining moliyalashtirilishi.  
34.
 
O‘zbekiston  kasaba  uyushmalari  Federatsiyasi  Kengashining  ijtimoiy 
sug‘urta budjeti mablag‘lari.  
35.
 
Pensiya ta’minotining moliyaviy manbalari, ularning guruhlanishi.  
36.
 
Pensiya  jamg‘armasi  –  pensiya  ta’minotini  mablag  bilan  ta’minlashning 
asosiy manbai sifatida.  
37.
 
Pensiya  ta’minotini  davlat  byudjeti  mablag‘lari  hisobidan  mablag’  bilan 
ta’minlash.  
38.
 
“Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida”gi  O‘zbekiston 
Respublikasining  qonuniga  muvofiq  pensiyalarni  to‘lashga  xarajatlarni  qoplash 
tartibi.  
39.
 
Mehnatda  mayiblanish  va  kasb  kasalligi  oqibatida  tayinlangan 
boquvchisini  yo’qotganlik  va  nogironlik  pensiyalarini  to’lashga  xarajatlarni 
qoplash tartibi.  
40.
 
Ishsiz  maqomiga  ega  bo’lgan  shaxslarga  muddatidan  oldin  tayinlangan 
yoshga doir pensiyalar to’lashga xarajatlarning qoplanishi.  
41.
 
Jamg‘arib boriladigan pensiya ta’minoti orqali jamlanadigan mablag‘lar.  
42.
 
Iqtisodiyotni  modernizatsiyalash  sharoitida  pensiya  ta’minotining 
moliyaviy manbalarini mustahkamlash. 
43.
 
Davlat pensiyalarining turlari.  
44.
 
Davlat pensiyalarini tayinlash uchun talab etiladigan umumiy shartlar.  
45.
 
Yoshga doir pensiyalarning tayinlanish shartlari.  
46.
 
Imtiyozli shartlarda pensiya olish huquqi.   
47.
 
Nogironlik pensiyalari, ularni tayinlash asoslari.  
48.
 
Fuqarolarning  boquvchisini  yo’qotganlik  pensiya  ta’minotiga  oid 
huquqlari.  
49.
 
Boquvchisini yo’qotganlik pensiyalarining tayinlanishi shartlari.  
50.
 
Pensiya miqdorini aniqlash.  
51.
 
Ish staji to’liq bo’lmaganda pensiyalarni tayinlash.  
52.
 
Pensiya  hisoblash  uchun  o’rtacha  oylik  ish  haqini  aniqlashning  umumiy 
tartibi.  
53.
 
Pensiya tayinlash uchun zarur bo’lgan mehnat faoliyati turlari.  
54.
 
Pensiyani hisoblash uchun zarur bo’lgan ish stajini aniqlash tartibi.  
55.
 
Pensiyani tayinlash muddatlari.  
56.
 
Pensiyani qayta hisoblash shartlari.  

---

57.
 
Pensiyani to’lash muddatlari.  
58.
 
Pensiya  jamg’armasining  hududiy  bo’linmalarida  ro’yxatda  turuvchi 
ishlovchi pensionerlarga pensiya to’lash tartibi.  
59.
 
Tibbiy-mehnat ekspertizasi xizmati faoliyatini tashkil etish. 
60.
 
Ijtimoiy sug’urta bo’yicha beriladigan nafaqa turlari.  
61.
 
Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi, uning tayinlanish tartibi.  
62.
 
Vaqtincha  mehnatga  qobiliyatsizlik  nafaqasining  miqdorini  aniqlash 
tartibi.  
63.
 
Homiladorlik va tug’ish bo’yicha nafaqa.  
64.
 
Vaqtincha  mehnatga  qobiliyatsizlik,  homiladorlik  va  tug’ish  bo’yicha 
nafaqalarni hisoblash tartibi.  
65.
 
Bola tug’ilganda beriladigan bir martalik nafaqa.  
66.
 
Qo’shimcha dam olish kuni uchun nafaqa.  
67.
 
Dafn  etish  marosimi  uchun  beriladigan  nafaqa,  uni  tayinlash  va 
to’lashning umumiy qoidalari.  
68.
 
Pensiya  jamg’armasi  bo’limi  tomonidan  dafn  etish  marosimlari  uchun 
nafaqa tayinlash va to’lash tartibi.  
69.
 
Davlat ijtimoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqalarni tayinlash va to’lash tartibi. 
70.
 
O‘zgalar parvarishiga muhtoj yolg‘iz fuqarolarga uyda xizmat ko‘rsatish.  
71.
 
Ijtimoiy xizmat ko’rsatishni tashkil etish.  
72.
 
“Yolg‘iz  qariyalar  va  mehnatga  layoqatsiz  fuqarolarga  uyda  ijtimoiy 
yordam ko‘rsatish xizmati” tomonidan tashkil qilinadigan faoliyat.  
73.
 
Tuman va shahar Bandlikka ko‘maklashish va aholini ijtimoiy  muhofaza 
qilish  markazlarining  yolg‘iz  fuqarolarga  xizmat  ko‘rsatuvchi  ijtimoiy  xodimlari, 
ularning asosiy vazifalari.  
74.
 
Ijtimoiy xodimlar tomonidan ko’rsatiladigan ijtimoiy xizmatlar turlari.  
75.
 
O‘zgalar  parvarishiga  muhtoj  yolg‘iz  fuqarolarga  uyda  ijtimoiy  yordam 
ko‘rsatish haqidagi Nizom. 
76.
 
Ijtimoiy  yordam  ko‘rsatish  xizmati  tomonidan  xizmat  ko‘rsatiladigan 
yolg‘iz fuqarolar toifalari belgilash.  
77.
 
Ijtimoiy  yordam  ko‘rsatish  xizmati  ijtimoiy  xodimlari  lavozimlari  sonini 
aniqlash. 
78.
 
Xorijiy  davlatlarda  ijtimoiy  siyosat  yo’nalishlari  va  ularni  amalga 
oshirishga mas’ul ijtimoiy institutlar.  
79.
 
Xorijiy davlatlar ijtimoiy ta’minot turlariga umumiy tavsif.  
80.
 
Rivojlangan xorijiy davlatlarda ijtimoiy ta’minot modellari.  
81.
 
Xorijiy davlatlarda davlat va nodavlat ijtimoiy ta’minot tizimlari.  
82.
 
Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi davlatlari ijtimoiy ta’minot tizimlarining 
o’ziga hos xususiyatlari va bu boradagi islohotlarning asosiy yo’nalishlari.  
83.
 
Xorijiy  davlatlar  ijtimoiy  ta’minotini  tashkil  etish  va  fuqarolarning 
ijtimoiy ta’minotini amalga oshirishdagi ilg’or tajribalar va ulardan O’zbekistonda 
foydalanish shart-sharoitlari va imkoniyatlari.