Toshkent moliya instituti moliyaviy menejment fakulteti «menejment va marketing» kafedrasi

2.2. “Xayitboy va Nazira” MChJ faoliyatining iqtisodiy tavsifi va ijtimoiy boshqaruv usullarining qollash holati tahlil.
29

Tashkilotlarni tuzish – bu uning tarkibini shakllantirish, bo’limlarini aniqlash jarayoni bo’lib, uning maqsadlari va aniq vazifalarini bajarish uchun etarli bo’lishi kerak.

Tashkilotning strukturasi korxona maqsadlari va vazifalaridan kelib chiqqan holda tuziladi uning boshqarish pog’onalari, zvenolari korxona faoliyati xususiyatidan kelib chiqib shakllantiriladi. Ishlovchi xodimlar, xizmatchilar va ishchilar soni ham strukturaga mos holda aniqlanadi.
Boshqaruvning tashkiliy strategiyasi keng ma’noni anglatib, uboshqaruv tizimining tizimlari va bo’limlari orasidagi o’zaro bog’liqlikni va ular yig’indisining anglatadi. Boshqaruv strukturasi tashkilotning faoliyat turiga qarab, murakkab ko’p bosqichli, pog’ona, ko’p bo’limli va sodda bo’lishi mumkin. Har ikki holda ham boshqarish funktsiyalari bo’lgan rejalashtirish, tashkil etish, nazorat va rag’batlashtirish funktsiyalari bajariladi. Bir butun bosharish strukturasi ierarxik tartibda tuziladi.
Boshqarish strategiyasining tub mohiyati ko’p iqtisodchilar tomonidan talqin qilingan. Bir qator avtorlar tomonidan – “boshqarish strategiyasi – bu bir butun tashkiliy tizim bo’lib, unda ma’lum belgilarga ko’ra elementlar va struktura osti tizim shakllanadi va ular o’zaro bog’liq jarayonlar bilan bir biri bilan uzviydir”. Yana boshqa ta’rif “Boshqarishning tashkiliy strukturasi bu bo’limlar va lavozimlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar, vakolatlarning, majburiyat va vazifalarning ular orasida bo’linishi, hamda boshqarish jarayonida yuzaga keladigan. Funktsional texnologik aloqalarning tartibidir”.
Boshqaruv vazifalari o’zining tarkibi bilan boshqaruv texnologiyasini bunyod etadi. Boshqaruv vazifasining ma’nosiga ikkita element kiradi: u avvalgi tizimida nima qilinayotganini belgilasa, so’ngra qanday qilib savoliga javob berishni bildiradi. Ilmiy menejmentning toifaviy to’plamida vazifalarga markaziy o’rin beriladi.
Menejmentni taraqqiy qilishda boshqaruv vazifasida boshqa vazifa ro’yxatlari paydo bo’ldi. Bularga quyidagi boshqaruv faoliyat turlari kiradi: masalalarni echish, aloqa yo’llari, baholash va boshqalar.

30

Chizmada biz “Xayitboy va Nazira” MChJning tashkiliy strukturasi nisbatan sodda ko’rinishga ega ekanligini ko’rishimiz mumkin, ya’ni chiziqli-pog’onali struktura hisoblanadi.

Chiziqli boshqarish strukturasi eng oddiy va keng tarqalgan bo’lib, boshqarish apparati va o’zaro buysungan organlaridan iborat.
Quyidagi chizmada biz «Xayitboy va Nazira” MChJning tashkiliy strukturasini ko’rishimiz mumkin: