Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

 

                                           

40

  O.Yu.Rashidov,  R.R.Tojiev,  U.Sh.Do’sqobilov.  "Markaziy  bankning  monetar  siyosati".  Toshkent,  TDIU 

nashriyoti, 2010 yil, 284-b. 

---

53 

 

Respublikamizda  iqtisodiyotni  erkinlashtirish  sharoitida  majburiy  zaxiralar 

me'yorini  keskin  pasaytirish  maqsadga  muvofiq  emas.  Chunki,  birinchidan, 

iqtisodiyotni  tarkibiy  qayta  qurish  jarayoni  hozirgi  kunda  muomaladagi  pul 

massasining o'sishiga olib keladi. Bundan tashqari, respublikamizga hamon tayyor 

mahsulotlarni  sezilarli  miqdorda  chetdan  keltirilishi  potentsial  inflyatsiya  manbai 

hisoblanadi.  Shuning  uchun  hozirgi  bosqichdagi  iqtisodiyotni  tartibga  solish 

tadbirlari  inflyatsiyaga  qarshi  qaratilgan  bo'lishi  kerak.  Ikkinchidan,  majburiy 

zaxiralar pul bazasining, uning dinamikasini oldindan ko'ra bilish mumkin bo'lgan 

qismi  sifatida,  pul-kredit  siyosatining  muhim  ob'ekti  hisoblanadi.  Shuningdek, 

majburiy  zaxiralar  orqali  Markaziy  bankning  kreditlar  va  foiz  stavkalariga    qay 

darajada ta'sir etayotganligini yaqqol ko'rishimiz mumkin. 

Bugungi kunda depozit mablag'larning asosiy qismini muddasiz hamda qisqa 

muddatli  depozit  hisob-raqamlaridagi  mablag'lar  tashkil  etmoqda.  Agar  uzoq 

muddatli  depozit  hisob-raqamlaridagi  mablag'larni  ko'paytirsak,  bu  holda  tijorat 

banklari  likvidliligi  yanada  oshadi  va  bu  o'z  navbatida  majburiy  zaxiralar 

miqdorini kamayishiga sabab bo'ladi. 

Markaziy bankda tijorat barklarining resurslaridan tashkil etilgan majburiy 

zaxiralarga foiz to'lash amaliyoti ham ba'zi bir mamlakatlarda uchraydi. Xususan 

ularga Chexiya, Estoniya kabi davlatlarni kiritish mumkin. (6-jadvalga qarang). 

6-jadval