Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

Kichik korxona va mikrofirmalar  uchun  yagona soliq to’lovi stavkasi

43

 

 

                                                           

43

    O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2005-  2014  yillardagi  davlat  byudjeti  parametrlari 

to’g’risidagi qarorlari asosida tayyorlandi 

---

40 

 

Bu  soliq  stavkasi  yillar  mobaynida  kamayib  i  2009  yilda  8%ni  tashkil 

etgan  bo’lsa,  2012  yilga  kelib,  har  yili  1%dan  kamayib  sanoat  ishlab 

chiqaruvchilariuchun  5%ni,  umumiy  sohada  faoliyat  yuritayotganlar  uchun 

6%ni tashkil etmoqda. 

 O’tgan  yil  yakunlari  bo’yicha  asosiy  (soha)  faoliyat  turi  savdo  faoliyati  va 

umumiy  ovqatlanish  sohasidagi  faoliyat  bo’lgan  yuridik  shaxslar  soliq  kodeksda 

belgilangan  tartibda  hisobot  yili  boshidan  boshlab  yagona  soliq  to’lovini  to’lashi 

kerak. 

 Savdo  va  umumiy  ovqatlanish  korxonalari  sifatida  ro’yxatdan  o’tkazilgan 

yangi  tashkil  etilgan  yuridik  shaxslar  yagona  soliq  to’lovini  davlat  ro’yxatidan 

o’tkazilgan  sanadan  e’tiboran  joriy  yil  tugaguniga  qadar,  1  oktyabrdan  keyin 

ro’yxatdan o’tkazilgan yuridik shaxslar esa keyingi yil tugaguniga qadar to’laydi. 

Mamlatimiz  soliq    tizimida  savdo  va  umumiy  ovqatlanish  korxonalari 

uchun,  shu  sohada  faoliyat  yuritadigan  kichik  korxona  va  mikrofirmalarni 

hisobga  olgan  holda    alohida  soliq  stavkalari  joriy  etilgan    va  ushbu  soliq 

stavkasi  yillar  mobaynida  o’zgarmagan  10  foizni  va  umumta’lim  maktablari, 

maktab  internat,o’rta  maxsus  va  oliy  ta’lim  muassalariga  xizmat  ko’rsatuvchi 

korxonalar uchun esa imtiyozli tarzda 8 foiz qilib belgilangan. 

 Bundan  tashqari  chakana  va  ulgurji  savdo  bilan  shug’ullanuvchi  savdo  

korxonalari va dorixonalar uchun joylashish joyiga qarab tabaqalashtirilgan  

Tadbirkorlik  faoliyati  bilan  shug’ullanuvi    yuridik  va  jismoniy  shaxslar 

qat’iy belgilangan soliqni to’lovchilar hisoblanadi. Ular faoliyatning ayrim turlarini 

tavsiflovchi  fizik  ko’rsatkichlardan  kelib  chiqqan  holda  soliq  solinadigan  ayrim 

faoliyat turlarini amalga oshiruvchi yuridik  shaxslardir. 

Yuridik shaxs tashkil etmagan holda oilaviy tadbirkorlik shaklida faoliyatni 

amalga  oshirishda  oilaviy  tadbirkorlik  sub’ekti  nomidan  ish  ko’radigan  yakka 

tartibdagi  tadbirkor  sifatida  ro’yxatdan  o’tgan  oila  a’zosigina  qat’iy  belgilangan 

soliqni to’lovchi bo’ladi. 

---

41 

 

Yakka tartibdagi tadbirkorlar yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatini amalga 

oshirish  doirasida  qat’iy  belgilangan  soliq  to’lash  bilan  bir  qatorda  quyidagilarni 

to’laydilar: 

1) bojxona to’lovlari; 

2) yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to’lovlar; 

3)  suv  resurslaridan  foydalanganlik  uchun  soliq  —  suv  resurslaridan 

tadbirkorlik faoliyati uchun foydalanilganda; 

4) aksiz solig’i — aksiz to’lanadigan mahsulot ishlab chiqarilganda; 

5) byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga sug’urta badallari; 

6) davlat boji; 

7)  avtotransport  vositalarini  olganlik  va  (yoki)  vaqtinchalik  olib  kirganlik 

uchun Respublika yo’l jamg’armasiga yig’im. 

Agar yakka tartibdagi tadbirkorlar soliq solinadigan mol-mulkka va (yoki) er 

uchastkasiga ega bo’lsalar, jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni 

va (yoki) jismoniy shaxslardan olinadigan er solig’ini to’lashga majburdirlar. 

Obodonlashtirish  va  ijtimoiy  infratuzilmani  rivojlantirish  solig’ini  to’lovchi 

yuridik shaxslar tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi rezidentlar bo’lib,  soliq 

tsavasi yillar mobayniad o’zgarmagan, ya’ni sof foydadan 8 foizni tashkil etadi. 

Quyidagilar  obodonlashtirish  va  ijtimoiy  infratuzilmani  rivojlantirish 

solig’ini to’lovchilar bo’lmaydi: 



 

notijorat  tashkilotlar,  bundan  ularning  tadbirkorlik  faoliyatini  amalga 

oshirishdan olingan foydasi mustasno; 



 

soliq  kodeksiga  muvofiq  soliq  solishning  soddalashtirilgan  tartibi 

nazarda tutilgan yuridik shaxslar. 

Bunda soliq solinadigan baza quyidagi summalarga kamaytiriladi: 



 

olinishi lozim bo’lgan (olingan) dividendlar summasiga; 



 

qo’shimcha foyda solig’i to’lovchilar uchun — sof qo’shimcha foyda 

summasiga; 

---

42 

 



 

tekin  olingan  pul  mablag’lari  summasiga,  agar  ularni  o’tkazib  berish 

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining yoki O’zbekiston Respublikasi Vazirlar 

Mahkamasining qarori asosida yuz berayotgan bo’lsa; 



 

joriy  soliq  davrida  foydalanilganda  xarajatlar  vujudga  kelmaydigan 

byudjetdan ajratiladigan subsidiyalar summasiga. 



 

sug’urta  shartnomalari  bo’yicha  sug’urta  tovoni  (sug’urta  summasi) 

tariqasida olingan mablag’lar summasiga; 



 

byudjet  va  davlat  maqsadli  jamg’armalari  oldidagi  qarzning  qonun 

hujjatlariga muvofiq hisobdan chiqarilgan summasiga. 

To’g’ri soliqlar tarkibida resurs to’lovlari va mulkdan undiriladigan soliqlar  

muhim ahamiyatga ega.