Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi

Biznesning maqsadi 

---

 

16 

 

-to‘lanadigan soliqlar stavkalari.  

Yakka tadbirkorlik 

Agarda  ishni  bir  shaxsning  o‘zi  tashkil  etib  olib  borsa,  u  yakka  xususiy 

tadbirkor  hisoblanib,  mulkka  yolg‘iz  o‘zi  egalik  qiladi  va  tushgan  daromadni  bir 

o‘zi  o‘zlashtiradi.Yakka  tartibdagi  tadbirkorlik  shakliga  etikdo‘z,  repetitor, 

tikuvchi kabilar misol bo‘la oladi. 

Shirkat-Ikki  va  undan  ortiq  kishining  foyda  olish  maqsadida  kelishuv 

(shartnoma)  asosida  o‘z  mablag‘larini  birlashtirgan  holdagi  tadbirkorlik  faoliyati 

shaklidir. 

Shirkatlar  ikkita  ko‘rinishga  bo‘linadi:to‘la  yoki  oddiy  shirkatlar  -  to‘la 

shirkatda uning barcha a’zolari teng huquqqa ega bo‘ladilar. 

Mas’uliyati  cheklangan  shirkatlar  -  mas’uliyati  cheklangan  shirkatda  uning 

bir a’zosi  to‘la huquqqa ega bo‘lib, qolganlarning huquqlari cheklangan bo‘ladi va 

shirkatning  qarzlari  uchun  javobgar  bo‘lavermaydi,  moliyaviy  hujjatlarga  ham 

imzo qo‘ya olmaydi. 

Shirkatning huquqiy asosi uning a’zolari o‘rtasida tuzilgan bitim hisoblanadi va u 

quyidagi bandlardan iborat bo‘ladi: 

-har bir hamkorning vakolati; 

-bitimning muddati; 

-har bir a’zoning umumiy ishga qo‘shgan mablag‘lari hajmi (ayrim hollarda ba’zi 

a’zolar mablag‘ qo‘shmay intellektual bilimlari hisobidan baholanib ulush olishlari 

mumkin). 

-uyushma  mablag‘idan  har  bir  a’zoning  olishi  mumkin  bo‘lgan  aniq,  belgilangan 

pul hajmi; 

-amalga oshirilishi zarur bo‘ladigan moliyaviy tartibi bayoni; 

-yangi hamkorlar (a’zolar) qabul qilish tartibi; 

-shirkatni tarqatib yuborish tartibi. 

Jamoa  (korporatsiya)  shaklidagi  shirkat--Bu  shakldagi  korporatsiyalar 

(ingliz  tilida  public  company  deyiladi)  yakka  shaxslar,  muassasalar,  tashkilotlar, 

---

 

17 

 

korxonalar  xohishlari  va  o‘zaro  kelishuvlari  asosida  biron  maqsadni  ko‘zlab 

tuzilgan  tadbirkorlik  faoliyati.  Unda  xo‘jalik  faoliyati  hissadorlarning  aksiya  yoki 

paychilik  shaklidagi  qo‘shgan  mablag‘lari  asosida  tashkil  etiladi.  Jamoa 

korporatsiyalariga  “Apple”,  “Google”  va  “Microsoft”  kabi  korporatsiyalar  misol 

bo‘la oladi. 

Vazirlar  mahkamasining  2017  yil  6  aprelda  qabul  qilingan  qaroriga  binoan 

Oʻzbekistonda  bir  necha  sohada  ishlaydigan  kichik  korxonalarga  xodimlar  sonini 

200  kishigacha  oshirishga  ruxsat  berildi.    Xodimlar  sonini  200  kishigacha 

koʻpaytirish  huquqiga  ega  boʻlgan  sohalar  roʻyxatiga  yana  sunʼiy  tola,  elektron 

detallar,  kompyuterlar,  maishiy  texnika,  yoritish  texnikasi  podshipnik,  yuk 

koʻtarish, sovutish va ventilyatsiya uskunalari va qishloq xoʻjalik texnikasi ishlab 

chiqaruvchi korxonalar,  kiritildi.

12