Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Yashirin faoliyat: prinsipal-agent, agent va та ’naviy tavakkalchilik

Ma’naviy tavakkalchilik bu muammo bo‘lib, u agent deb atalgan bir shaxs prinsipal-agent deb atalgan boshqa bir shaxsning topshirig‘ini bajarishida vujudga keladi. Agar prinsipal-agent agentning xatti- harakatini to‘liq nazorat qila olmasa, u holda agent prinsipal-agent o‘ylaganidan ko‘ra kamroq samara bilan ishlaydi. Ma 'naviy tavakkalchilik bu tavakkal yoki “xavf’ bo‘lib, unda agent noto‘g‘ri yoki axloqsiz xatti-harakat qiladi. Bunday holatlarda prinsipal-agent koproq mas’uliyat bilan ishga yondashishi uchun har xil rag‘batlantirishlardan foydalanadi.

Ish bilan bandlik munosabatlari klassik misoldir. Prinsipial-agent bu ish beruvchi, agent bu ishchi. Axloqiy xavf muammosi bu yaxshi nazorat ostida bo‘lmagan ishchining o‘z javobgarligidagi ishdan qochishi. Ish beruvchilar bunga turlicha javob qaytarishlari mumkin:

• 
  Yaxshiroq nazorat qilish. Ota-onalar yonlangan enagalami ular yo‘qligida bolalariga munosabatini ko‘rish uchun uyga yashirin kameralar o‘matishadi. Maqsad mas’uliyatsiz munosabatni tutish.
  
• 
  Yuqori darajadagi oylik. Ish haqi samaradorligi nazariyasiga ko‘ra, ba’zi ish beruvchilar o‘z ishchilariga oylikni mehnat bozoridagi narxdan yuqoriroq to‘lashni afzal deb bilishadi. Oddiy darajadan yuqoriroq oylik oladigan ishchi o‘z ishidan noto‘g‘ri yo‘lda foydalanishi kamroq ehtimolda, chunki agar u qo‘lga tushsa va haydalsa u qayta bunday oylik to‘lanadigan joy topa olmasligi mumkun.
  

Ish beruvchi axloqiy xavf kamaytirish uchun ushbu yo‘llardan istaganini tanlashi mumkin.