Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

ja siijlsh!
iqdori .• ^g:

I
Pitsa

miqdori
ste’molchilaming darotnadi ortganda byudjet chegarasi oldinga siljiydi. Agar ikkala tovar ham normal bo‘Isa istc’molchi bunga javoban 3 ulaming har birioi sotib olish j_Stp'rroii hajmini oshiradi. Ushbu rasmda xaridor ko'proq pitsa va pepsi sotib oladi.

Ikki tovaming nisbiy narxi hali o‘zgarmaganligi sababli, yangi byudjet sig‘imi birinchisidek xaliyam o‘zgarmagan. Bu yerda kirimning ortishi byudjet sig‘imining parallel ko‘chishiga olib keladi.

Kengaygan byudjet sig‘imi iste’molchiga ko‘proq Pepsi va pitsa xaridiga imkon beradi, ya’ni bu yirikroq befarqlik egri chizig‘i degani. Byudjet holati va iste’molchining befarqlik egri chizig‘i orasidan eng ma’qul deb topgani uning optimal tanlovini “ilk optimal”dan “yangi optimal”ga siljitadi.

Eslab qoling, 7-rasmda iste’molchi o‘zi uchun ko‘proq Pepsi va pitsa tanlaydi. Kirimning ko‘payishiga iste’molning ortishi mantiqiy javob bo‘la olmasada, bu vaziyatda eng mos holat ko‘proq pitsa va Pepsi deb baholanadi.

To‘rtinchi bo‘limga murojaat qilsangiz, iqtisodchilaming daromad oshganda isteinolning ham ortishi holatiga normal tovar deb baho berishlarini ko‘rishingiz mumkin. 7-rasmdagi befarqlik egri chizig‘i sifatidagi Pepsi va pitsa taxminan normal tovarlardir.

7. 
   rasinda iste’molchining mablag‘i oshganda ko‘proq pitsa hamda kamroq Pepsi xarid qilishini ko‘rishimiz mumkin. Agar iste’molchi byudjeti ortganda bir tovami boshqalariga nisbatan ko‘proq xarid qilsa, bu mahsulot turi iqtisodchilar tomonidan past darajadagi tovar deb qaraladi. 8-rasm pitsaning normal tovar va Pepsining past darajadagi Tovar ekanligi ehtimoli ostida chizilgan.
   

Dunyodagi ko‘pgina tovarlar normal tovarlar bo‘lishiga qaramay, ba’zi bir past darajadagi tovarlar ham mavjud. Masalan velosipedlar. Kirim oshsa, kishida avtobus yoki taksida yurish, yoinki, shaxsiy avtomobil xarid qilish xohishi paydo bo‘ladi. Avtobusda yurish ham past darajadagi “tovar” hisoblanadi.

R

Pepsi


ASM 8 |

fast kati‘«oviyaU t&xm | Iste’molehming daromadi 1 ortganda kamroq sotib | oladigan tovari past j kategoriyali tovar |

hisoblanadi. Bu yerda Pepsi! past kategoriyali tovar: % iste’molchini daromadi ortib, | byudjet chegarasi oldinga I surilganda ham pepsining I iste’moli kamayib pitsaning | iste’moli ortgan. |

Narxlardagi о ‘zgarishlar iste ’molchi tanloviga qanday ta ’sir о 'tkazadi?

Keling endi narxlardagi o‘zgarish iste’molchi tanloviga qanday ta’sir ko‘rsatishini bashorat qiluvchi modelni ko‘rib chiqsak. Aytaylik, Pepsining narxi $2 dan $1 ga tushdi. Pastroq narx iste’molchining xarid

imkoniyatini orttirishi hayratlanarli emas. Boshqa so‘z bilan aytganda, istalgan Tovar narxining tushishi byudjet sig‘imini yuqoriga siljitadi.

9. 
   R
   Pep«