Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Keys stadi. Sovg‘alar signallar o‘miga

Bir bola o‘z yoqtirgan qiziga qanday sovg‘a olishni o‘ylayapti. “Bilaman” deydi u o‘ziga, “men unga naqd pul beraman. Uning didini o‘zichalik yaxshi bilmayman. Pulga esa o‘zi xohlagan narsani sotib oladi”. Lekm u pulni berganida qiz xafa bo‘ladi. U meni sevmas ekan deb o‘ylab, munosabatlami tugatadi.

0‘ylab qarasak sovg‘a berish bu g‘alati odat. Misolimizdagi yigit aytganidek odamlar o‘z didlarini boshqalamikiga qaraganda yaxshiroq biladilar, shuning uchun biz hammani pulni sovg‘aning bir shakli deb qabul qilishini kutishimiz mumkin. Agar sizning ish beruvchingiz oyligingizni tovarlar shaklida berganida siz bunga qarshi chiqardingiz. Lekin sizning reaksiyangiz sizni (umid qilganingizdek) sevuvchi odam shunday qilsa umuman boshqacha bo‘ladi.

Sovg‘a berishnmg bir talqini u o‘zida asimmetrik ma’lumot va signalni saqlaganligidadir. Bizning misolimizdagi yigitning qiz bilmoqchi bo‘lgan shaxsiy ma’lumoti bor: Haqiqatdan ham u qizni sevadimi? Qiz uchun yaxshi sovg‘a tanlashi bu uning signali. Sovg‘a

160

tanlash pul bergandan ko‘ra signal bo‘lish uchun to‘g‘riroq xarakteristikalarga egaligi aniq. U qimmat (vaqt oladi), va uning narxi shaxsiy ma’lumotga asoslangan (qanchalik sevishi). Agar yigit haqiqatdan ham qizni sevsa, to‘g‘ri sovg‘a tanlash oson bo‘ladi, chunki u qiz haqida ko‘p o‘ylaydi. Agar uni sevmasa to‘g‘ri sovg‘a tanlash qiyinroq bo‘ladi. Shunday qilib to‘g‘ri sovg‘a tanlash uning sevgisi haqidagi shaxsiy ma’lumotini izhor etishning bir yoii. Pul berish esa u hatto sovg‘a tanlashga harakat qilmaganini ko‘rsatadi.

Signal nazariyasining sovg‘a berish bilan bog‘liqligini yana bir kuzatuvi mavjud: Odamlar ta’sir kuchi muhim bo‘lgan odatlar haqida ko‘proq qayg‘urishadi. Shunday ekan yigit yoki qizga pul berish odatda noma’qul harakat. Lekin kollej o‘quvchilari ota-onalaridan chek olganlarida ular kamdam-kam xafa bo‘lishadi. Ota-ona muhabbati shubhada bo‘lishi mumkm emas, shuning uchun qabul qiluvchi pulni e’tiborsizlik signali deb qabul qilmaydi.