Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Nazorat savollari

1. 
   Xaridorlar tayyorligi, iste’molchilar ortiqchaligi va talab egri chizig‘i qanday bog‘liqligini tushintirib bering.
   
2. 
   Sotuvchilar xarajati, ishlab chiqaruvchilar ortiqchaligi va takiif egri chizig‘i qanday bog‘liqligini tushintirib bering.
   
3. 
   Bozor muvozanatida ishlab chiqaruvchi va iste’molchi ortiqchaligini takiif va talab rasmsida ko‘rsating.
   
4. 
   Samaradorlik nima? U iqtisodiy siyosatning yagona maqsadimi?
   
5. 
   Ko‘rinmas qo‘l nima qiladi?
   
6. 
   Ikki turdagi bozor muvaffaqiyatsizligini nomlang. Nima uchun bozor natijalari samarali bo‘lmasligini tushintirib bering.
   

6. 
   BOB. ISTE’MOLCHI TANLOVI NAZARIYASI⁶
   

1. 
   Byudjet chizig‘i: iste’molchining qanday imkoniyatlari mavjud?
   

Ko‘p odamlar o‘z ehtiyojlari soni va sifatini yaxshilashnga urinishadi - ko‘proq ta’tillar, qimmatroq mashma haydash yoki yaxshiroq restoranlarda ovqatlanish va hokazo. Kishilar o‘z xohishlaridan ko‘ra kamroq sarflashni istashadi, chunki ularda kirim ta’siri borligi sababli xarjlari ham chegaralangan bo‘ladi. Biz iste’molchining tanlov nazariyasini kirim va chiqim orasidagi mutanosiblikni tekshirish orqali boshlaymiz.

Obyektlami oddiy va sodda bo‘lishini ko‘zlab, biz iste’molchi xarid qilishi mumkin bo‘lgan faqat ikkita narsani olamiz: pitsa va Pepsi. Albatta, hayotda kishilar minglab turdagi tovarlami xarid qilishlari mumkin. Taxminimizcha, iste’molchi tanlovi tushunchasining asosiy mazmunini o‘zgartirmay turib sodda tushuntirish uchun ikkita mahsulotni olish yetarli. Avvalo, pitsa va pepsiga bo‘lgan xarajat iste’molchi kirimining qancha qismini cheklab olishini ko‘rib chiqamiz. Taxminan iste’molchi kirimi oyiga 1000$ va uning hammasi Pepsi va pitsaga ketadigan bo‘lsin. Pepsi narxi 2$, pitsaniki 10$.

Rasm 1 dagi jadval iste’molchi sotib olishi mumkin bo‘lgan pitsa va Pepsining ko‘plab kombinatsiyalarining ayrimlarini ko‘rsatadi. Jadvalning birinchi qatori, agar iste’mol pitsaga o‘zining barcha daromadini sarflasa, u oy davomida 100 ta pitsa yeyishi, lekin u hech qancha Pepsi sotib olish mumkin emasligini ko‘rsatadi. Ikkinchi qatorga boshqa ehtimolni ko‘rsatadi, iste’mol to‘plami: 90 ta pitsa va 50 pint pepsi va hokazo. Jadvaldagi har bir iste’mol to‘plami aniq $ 1000 turadi.

Ushbu bob G. Menkyuning “Mikroiqtisodiyot tamoyillari” (N. Gregory Mankiw “Principles of Microeconomics” 7 e.) kitobining XXI bobi asosida tayyorlangan.457-483 bet

Rasm ldagi grafik iste’molchi tanlashi mumkin bo'lgan iste’mol to‘plamlami ko‘rsatadi. Vertikal o‘q Pepsi pintlari sonini va gorizontal o‘q pizza sonini o‘lchaydi. Bu rasmda uchta nuqta belgilangan. A nuqtada iste’molchi Pepsi sotih olmaydi lekin 100 pitsa iste'mol qiladi. В nuqtada iste’molchi pitsa sotib olmaydi va 500 pint Pepsi iste’mol qiladi. С nuqtada iste’molchi 50 pitsa va 250 pint Pepsi sotib oladi.

Aynan С nuqtada AB chizigM o'rtasida iste’molchi teng sarflaydigan nuqtadir, unda pitsa va Pepsi miqdori ($ 500). Bu iste'molchi tanlashi mumkin bo‘lgan pitsa va Pepsi ko'plab kombinatsivalarning faqat uchtasidir. AB chizig'i bo‘yicha barcha nuqtalarni tanlash mumkin. Byudjet sig‘imi deb nomlangan bu chiziq, iste'molchi qurbi yetadigan iste’mol to‘plamlarini ko‘rsatadi. Bu holda. u iste'molchi to‘qnashadigan pitsa va Pepsi o‘rtasidagi tanlovni ko‘rsatadi. Byudjet sigimi qiyaligi iste’molchi duch keladigan tanlov darajasini o‘lchaydi. Eslatib o‘tamiz. bu ikki nuqta orasidagi chiziq vertikal masofa o'zgarishi gorizontal masofa o’zgarishiga boMib hisoblanadi (“muddatda o‘sish”). A nuqtadan В nuqtagacha vertikal masofa 500 pint bo'lgan va gorizontal masofa lOOta pitsa hisoblanadi. Shunday qilib, chiziqda 1 ta pitsaga 5 pint Pepsi to‘g'ri keladi.

RASM 1

Jam» Pepsi xarajat miqdori

iata'moichining Budjet chegarasi

100 Pizza

miqdori