Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Baliq, kit va boshqa yowoyi jonivorlar. Ba’zi bir tur jonivorlar umumiy resrs hisoblanishadi. Masalan baliq va kit tijorat qiymatiga ega, va har qanday kishi okeanga borib, u yerda mavjud bo‘Igan hamma narsani tutib olishlari mumkin. Har kishi jonivorlar turlarini keyinga yilga ham saqlab qo‘yishga kam rag‘bat his qilishadi. Xuddi chorva yetishtirishning haddan ziyod ko‘p soni Umumiy Maydonni barbod qilganidek, haddan ziyod ko‘p baliq va kit ovlanishi dengiz jonivorlari ko‘payishming tijorat maqsadlariga putur yetkazishi mumkin.

Okean eng kam tartibga solinuvchi umumiy resurs bo‘lib qolmoqda. Ikki muammo oddiy yechimga ega. Birinchidan, okeanga ko‘pgina davlatlar chiqish yo‘llariga ega, shuning uchun har qanday yechim turli xil ma’no kasb etadigan xalqaro darajadagi hamkorlikni talab etadi. Ikkmchidan, okeanlar shu darajada yirikki, har qanday kelishuvni to‘la qonli amalga oshirish juda qiyin. Natijada, baliq ovlash hatto odatda do‘st mamlakatlar orasida ham o‘ziga xos nizolarga sabab bo‘lib qoladi.

AQShda baliq va boshqa yowoyi jonivorlami himoya qilishga qaratilgan turli xil qonunlar mavjud. Masalan, baliq tutish va ovchilik bilan shug‘ullanish huquqini beruvchi litsenziya davlat xarajatlari baliqchilik va ovchilik muddatini kamayishiga sabab bo‘ladi.

Baliqchilardan ko‘p holatlarda kichik baliqlami tashlab yuborishni va ovchilardan faqat alohida jonivorlami o‘ldirishni talab qilishadi. Barcha bu kabi qonunlar umumiy resurslardan foydalanishni bekor qiladi va jonivorlami ko‘payishiga hizmat qiladi.