Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

22-Mavzu. Marketing strategiyasi 

 

1.Jismoniy  eskirish  natijasida  tovar  narxi,  uning  foizi  bir  xil  miqdorga 

kamaydi.

 

Savol: Tovarning dastlabki qiymati qancha bo‘lgan? 

 

2.  Korxonaning  maxsulot,  ishlar  va  xizmatlar  realizatsiyasidan  tushgan  yillik 

daromadi  100  mln.  so‘mni  tashkil  qildi.  Realizatsiya  operatsiyalaridan  tashqari 

tushgan  daromad  150  mln.  so‘mni  tashkil  etdi.  Korxonaning  realizatsiya  va 

realizatsiyadan  tashqari  operatsiyalarga  xarajati  90  mln.  so‘mni  va  ish  xaqiga 

xarajatlar 50 mln. so‘mni tashkil etadi. 

Savol: Quyidagi ko‘rsatkichlarni xisoblang: 

1. Yalpi daromad 

2. Foydaning soliqqa tortiladigan qismi 

3. Foyda solig‘i (35 % soliq) 

4. Sof foyda 

5. Byudjetga to‘lovlar, ish xaqi fondidan (39 % hisobidan) 

 

3.  Korxona  ta‘minotchi  korxonadan  240  mln.  so‘mlik  maxsulotni  sotib  oldi. 

Bu maxsulotni boshqa korxonalarga 300 mln. so‘mga sotadi. 

Savol:  Qo‘shimcha  qiymat  solig‘i  20  %  bo‘lganda  ta‘minotchi  korxona  va 

sotib  oluvchi  korxona  byudjetga  qancha  miqdorda  qo‘shimcha  qiymat  solig‘ini 

to‘laydilar? 

 

4. Davlat tasarrufidan chiqarilgan mebel ishlab chiqaruvchi kombinatga, jamoa 

tomonidan  saylangan  yosh  mutaxassis  raxbar  bo‘ldi.  U  o‘ziga  ishongan, 

mansabparast  bo‘lib,  kombinat  ishi  ko‘rsatkichlarini  yuqoriga  ko‘tarish  niyatida 

yonib ish boshladi. 

Direktor  Yaponiyada  bo‘lgaida  stol  tennisi  uchun  raketkalar  ishlab  chiqarish 

bo‘yicha  litsenziya  bilan  qaytdi.  Raketkalar  ishlab  chiqarish  g‘oyasi  uni  juda 

qiziqtirib qoldi. Bu juda keng iste‘mol extiyojiga ega bo‘lgan tovar, bozorda yaxshi 

raketkalar yo‘q, xatto sifatsizlari xam kam degan xulosaga kelgan, o‘zi xam tennis 

ishqibozi  bo‘lgan  yosh  raxbar  asosiy  ishlab  chiqarishga  xech  qanday  putur 

etkazmaydigan maxsulotni ishlab chiqarishga axd qildi. 

Raketkalar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish qiyin emas, mebel tayyorlovchilar 

raketkani tayyorlashni tez o‘zlashtirib oladilar, xom-ashyo  asosiy  ishlab  chiqarish 

uchun  zarur  bo‘lgan  maxsulotdan  iborat,  xatto  raketkalarni  chiqindilardan  xam 

ishlab chiqarsa bo‘ladi, deb qaror qildi yosh raxbar. 

O‘z  maslakdoshlari:  bosh  injener,  reja  bo‘limi  xodimi  va  buxgalterni  yig‘ib, 

---

440 

 

o‘zaro maslaxatlashib olishdi. Bu ish samarali bo‘ladi, degan xulosa qilindi. Yiliga 

million  dona  raketka  ishlab  chiqarilsa,  ish  xaqi  xam  bir  necha  millionni  tashkil 

qiladi, deb xom cho‘t qilindi. 

Lekin  bu  mutaxassislarni  qanday  raketkalarni,  qancha  miqdorda  ishlab 

chiqarish  o‘ylantirib  qo‘ydi.  Yaponiya  litsenziyasiga  ko‘ra  ikki  turdagi:  qimmat- 

yuqori  sifatli  va  arzonroq  –  sifati  xam  shunga  yarasha  raketkalar  ishlab  chiqarish 

ko‘zda tutilgan. 

Qaysi  turini  va  qancha  miqdorda  ishlab  chiqarish  foyda  olib  keladi?  Degan 

savol ularni qiynab qo‘ydi. 

Qimmat  raketkalar  albatta  ko‘p  foyda  olib  keladi,  lekin  ular  ommaviy 

extiyojga  ega bo‘ladimi?  Qimmatlarini  ko‘p  miqdorda  ishlab  chiqarsak,  bir qismi 

sotilmay  qolishi  mumkin.  Arzonidan  ko‘p  ishlab  chiqarsak,  sifatli,  qimmat 

raketkani  xoxlovchilar  uchun  bunday  raketkalar  etmay  qolishi  mumkin.  Shu  bilan 

birga  pulni  yo‘qotish  tavakkalchiligi  xam  istisno  emas,  degan  fikrlar  mebel 

kombinati raxbari va mutaxassislarini qiynab qo‘ydi. 

- kelinglar  avvaliga  qimmat  raketkalarni  uncha  ko‘p  bo‘lmagan  miqdorda 

ishlab  chiqaramiz,  tavakkalchilikdan  yo‘qotishni  xam  minimallashtiramiz  dedi, 

extiyotkor buxgalter. 

- Men  bu  fikrga  qo‘shilmayman  dedi  bosh  muxandis.  Men  ishlab  chiqarish 

xajmini yarmini qimmat raketkalar tashkil qilishi kerak, deb xisoblayman. Shunda 

yaxshigina  daromad  qilamiz.  Albatta  bu  qaror  xam  tavakkalchilikka  asoslangan,  

lekin tavakkal qilmagan odam xech qanday yutmaydi, deb o‘z fikrini ma‘qulladi. 

- Rejalashtirish  bo‘limi  boshlig‘i,  tajribalariga  asoslangan  xolda,  qarorni 

―oltin‖ o‘rtasini qabul qilish, ya‘ni ko‘p xam emas, kam xam emas darajada ishlab 

chiqarish kerak dedi.