Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

31-rasm. Jamoatchilik bilan bo‟ladigan aloqalarning asosiy yo‟nalishlari 

 

Balki,  bu  borada  iste'molchilarni  shu  tovarlarning  iste'mol  xossalari  haqida 

har tomonlama xabardor qilib, o‘z tovarlarining iste'molchilar ongida aniq mavqeni 

egallashiga erishish muhim ahamiyat kasb etadi. Buning uchun, birinchi navbatda, 

korxonalar reklama vositalaridan unumli foydalana bilishlari lozim. 

O‘zbekiston  Respublikasining  1998  yil  dekabr  oyida  qabul  qilingan 

"Reklama to‘g‘risida"gi qonunida qayd etilishicha "Reklama - haqiqiy va jismoniy 

shaxslar  yoki  mahsulot  haqidagi  bevosita  yoki  bilvosita  foyda  olish  maqsadida 

tarqatiladigan  maxsus  axborotdir".  Bu  qonunda  ko‘rsatilganidek,  reklama  aniq, 

haqiqiy  va  qonunlarga  zid  bo‘lmasligi  kerak.  Shuningdek,  foydalanilayotgan 

reklama shakl va vositalari iste'molchilarga ma'naviy va moddiy zarar keltirmasligi 

talab etiladi. 

Demak, "Reklama to‘g‘risida"gi qonun reklamani ishlab chiqish va tarqatish 

bilan bog‘liq bo‘lgan munosabatlarning huquqiy asosini yaratib berdi. Uning asosiy 

maqsadi  tovarlarning  sifati,  iste'mol  xususiyatlari  va  boshqa  tavsiflari  haqida 

noaniq, haqiqiy bo‘lmagan ma'lumotlarni tarqatishning oldini olish asosida huquqiy 

va  jismoniy  shaxslarning,  shuningdek  iste'molchilarning  haq-huquqlarini  himoya 

---

236 

 

qilishdan iboratdir. 

Halqaro savdo palatasi tomonidan 1987 yilda qabul qilingan halqaro reklama 

Kodeksida  ham  har  qanday  reklama  murojaati  odob-axloq  normalariga  mos, 

haqqoniy va ishonchli bo‘lishi ko‘rsatib o‘tilgan. 

Ko‘pincha  reklama  tovarni  sotadi  degan  uncha  to‘g‘ri  bo‘lmagan  xulosaga 

kelinadi.  Chunki,  reklama  tovarni  sotmaydi,  balki  potentsial  xaridorlarni  topib, 

talabni  rag‘batlantiradi.  Masalan,  xaridor  magazinga  kirib  axtargan  tovarni  topdi, 

lekin  tovarning  sifati,  assortimenti  yoki  bahosi  uni  qoniqtirmaganligi  sababli 

tovarni  sotib  olmasdan  magazindan  chiqib  ketdi.  Bu  erda  xaridorga  reklama  ta'sir 

ko‘rsatadimi?  -  degan  savol  tug‘iladi.  Bu  savolga  ha,  -  deb  ijobiy  javob  berish 

mumkin.  Reklama  uchun  eng  asosiy  vazifa    -  bu  potentsial  xaridorni  tovar 

sotilayotgan joyga keltirishdan iboratdir. Xaridorning magazinga kelib, tovar sotib 

olmasdan chiqib ketmasligi uchun reklama tovar siljitishning boshqa uslublari bilan 

birga  qo‘llanilishi  maqsadga  muvofiqdir.  Eng  asosiysi  esa  tovar  sifati  va  estetik 

xususiyatlari bo‘yicha xaridor didiga mos bo‘lishi kerak. Shu sababli reklamaning 

samaradorligini  sotilgan  tovarlar  hajmi  bilan  emas,  balki  potentsial  xaridorlarning 

necha  marta  tashrifi  va  necha  marta  telefon  orqali  murojaat  qilganligi  kabi 

ko‘rsatkichlar asosida baholash to‘g‘ri hisoblanadi. 

Reklamaning  vazifasi  -  xabar  berish,  ishontirish  va  eslatishdan  iboratdir. 

Shuning  o‘zi  reklamaning  tovar  sotilishiga  ta'sir  ko‘rsatishidan  dalolatdir. 

Reklamani  ishlab  chiqish  va  tashkil  etish  korxona  butun  faoliyatining  bir  qismi 

hisoblanadi.  Shu  sababli  reklama  ishlarini  tashkil  etish  ma'lum  tartib  va  qoidaga 

bo‘ysunadi. 

Quyidagi 38-chizmada reklamani ishlab chiqish tartibi keltirildi. 

 

Maqsadli auditoriyani aniqlash va tahlil qilish 

 

Reklamaning maqsadini aniqlash 

 

Reklama byudjetini ishlab chiqish 

 

Reklama tarqatish vositalarini tanlash 

 

Reklama murojaatining g‘oyasini aniqlash 

 

Reklama matnini tayyorlash