Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Joriy va uzoq muddatli aktivlami tasniflash. 
Har bir subyekt 
joriy 
aktivlami va joriy majburiyatlami buxgalteriya balansida alohida 
tasnif 
sifatida ko‘rsatishni (yoki ko‘rsatmaslikni) belgilab olishi lozim. 
Xo‘jalik yurituvchi subyekt bu tasnifni amalga oshirmaydigan variantni 
tanlab olsa, aktivlar va majburiyatlami to ia sh muddatlariga doir axborot 
nima boiganda ham buxgalteriya hisobining milliy standartlari ga asosan 
ochib kocrsatilishi zarur.
Xocjalik yurituvchi subyekt aniq belgilanadigan operatsiya siklidan 
foydalanib, tovarlar va xizmatlarni yetkazib bersa, u holda balans 
hisobotidagi joriy va uzoq muddatli aktivlar hamda majburiyatlaming 
alohida tasnif etilishi aylanma mablag6 sifatida doimo muomalada 
boiadigan sof aktivlar bilan subyektning uzoq muddatli operatsiyalarida 
foydalaniladigan aktivlar o ‘rtasidagi tafovutni farqlash y o ii bilan juda 
foydali axborotga ega boiinadi. Shuningdek, u joriy operatsiya tsikli 
davomida olinishi kutilayotgan aktivlami hamda shu davr ichida 
toianishi lozim b o ig an majburiyatlami ham alohida ko4rsatishi lozim.
Agar aktivlar xo‘jalik yurituvchi subyekt operatsion faoliyatining 
bir qismi b o isa va subyektning operatsiya sikli me’yorida o‘tayotgan 
paytda uni olish yoki iste’mol qilish kutilayotgan b o isa, mazkur aktivlar
•
Щ
joriy aktivlar qatoriga kiritiladi.
Agar aktivlar qayta sotish maqsadida yoki qisqa muddatda ushlab 
turilgan b o isa va undan hisobot vaqtidan keyingi 12 oy mobaynida 
foydalanish kutilayotgan b o isa, bunday hollarda u joriy aktiv sifatida 
tasnif etilishi zarur. Ushbu tasnifiy jihatlardan farqli jihatlarda boshqa 
barcha aktivlar uzoq muddatli aktivlar sifatida tasnif etilishi kerak.
Odatda joriy aktivlarning ikki turi tarkiblanadi:
275

---

- birinchi turi xo‘jalik yurituvchi subyekt aylanma mablag‘ining bir 
qismi boMib, xo‘jalik yurituvchi subyektning m e’yoriy operatsion sikli 
davomida olingan yoki iste’mol qilingan bo'lishi lozim;
- ikkinchi turi operatsiya aktivlari boMmagan, lekin savdo yoki 
investitsiya maqsadlarida saqlab turilgan va ulami hisobot vaqtidan 
keyingi 12 oy davomida sotish kutilayotgan joriy aktivlar doirasidan 
iborat. Hisobot sanasidan keyingi 12 oy davomida olinadigan yoki 
iste’mol qilinadigan zaxiralar va debitorlik qarzlari ham joriy aktivlarga 
kiritiladi.