Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

X o‘jalik 
yurituvchi 
subyektning 
operatsion 
sikli 
-
bu
materiallami xarid qilish, ishlab chiqarish va naqd pulga yoki osonlik 
bilan pulga aylantiriladigan moliyaviy aktivlarga sotish o‘rtasidagi 
o‘rtacha vaqtdir. Uzoq muddatli va joriy operatsion aktivlami tasnif 
etish maqsadida ayni shu tarmoq yoki faoliyatning shu turi uchun 
kattaroq davr ancha muvofiqroq hisoblanmasa, bir yil oraliq operatsion 
sikl hisoblanadi.
Uzoq muddatli 0 ОГ*У boMmagan) aktivlar 
- subyekt faoliyatida 
uzoq muddatli asosda foydalaniladigan aktivlar, jumladan subyektning 
mulki, binolari va uskunalari, moddiy aktivlari, taraqqiyot va gudvillga 
xarajatlar. Investitsiyalash maqsadida saqlab turilgan va hisobot kunidan 
boshlab, 12 oy davomida sotilishi mumkin bo‘lmagan aktivlardir.
Qisqa muddatli (joriy) majburiyatlar 
- hisobot kunidan boshlab, 
12 oy davomida hisob-kitob qilinadigan majburiyatlardir.
Joriy majburiyatlaming tavsifi joriy aktivlar tavsifiga o ‘xshashdir. 
Kreditorlik qarzi ish haqi, soliqlar bo‘yicha qarzlar va boshqa operatsiya 
xarajatlari bo‘yicha qarzlar kabi ayrim joriy majburiyatlar joriy aktivlar 
hisobidan hisob-kitob qilishni talab qiladi, chunki subyektning odatdagi 
operatsiyasi tsiklida foydalaniladigan aylanma mablag‘ni tashkil etuvchi 
moddalar bo‘yicha majburiy hisoblanadi. Bunday operatsiya moddalari 
hatto hisobot vaqtidan so‘ng 12 oydan ortiq davr davomida ham hisob- 
kitob qilinishi lozim boMsada, joriy majburiyatlar hisobida tasnif 
qilinadi.

---

Joriy majburiyatlarga, shuningdek, bank overdraftlari, toManadigan 
dividendlar, daromad soliqlari, savdo bilan bog'liq bo4lmagan o ‘zga 
kreditorlik qarzlari, foizlami to'lashni talab qiladigan qisqa muddatli 
majburiyatlaming joriy qismi kiradi. Ular hisobot kunidan boshlab 12 oy 
davomida hisob-kitobni talab etsada, operatsiya nuqtayi nazaridan
joriyligini aniqlash qiyin.
Uzoq muddatli asosda 
aylanma 
mablag‘dan 
pul 
bilan
ta’minlanadigan, foizni to‘lashni talab qiluvchi majburiyatlar (12 oy 
davomida hisob-kitob qilinmaydigan majburiyatlar) uzoq muddatli 
(nojoriy) majburiyatlar hisoblanadi.