Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil


Sotilgan mahsulot miqdori bo‘yicha bazisli va zanjirsimon indeks



Download 6,69 Mb.
bet26/314
Sana18.01.2022
Hajmi6,69 Mb.
#391661
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   314
Bog'liq
Moliyaviy tahlil kitob

Sotilgan mahsulot miqdori bo‘yicha bazisli va zanjirsimon indeks

Choraklar

I

II

III

IV

Miqdor darajalari

q1

q2

q3

q4

Bazisli indeks

-

q2/q1

q3/q1

q4/q1

Zanjirsimon indeks

-

q2/q1

q3/q2

q4/q3

Bog‘liqlik

q4/q1= q2/q1x q3/q2xq4/q3 yoki q4/q1:q3/q1=q4/q3xq

Yuqorida keltirilgan misolimizda tovar miqdori emas, balki qiymati berilgan deb faraz qilaylik.

1.15-jadval

Sotilgan mahsulot hajmi bo‘yicha bazisli va zanjirsimon indeks

Choraklar

I

II

III

IV

Miqdor darajalari

Sq1r1

Sq2r2

Sq3r3

Sq4r4

Bazisli indeks

-







Zanjirsimon indeks

-







Indekslardan murakkab ko‘rsatkichlarni o‘zgarishida omillarning ta’sirini o‘lchashda ham foydalaniladi. Omillar ta’sirini baholashda agregat shakldagi umumiy indekslardan foydalaniladi.

1.16-jadval



Omillar ta’sirini hisoblash yo‘llari

Ko‘rsatkichlar

O‘tgan yil

Hisobot yili shartli

Hisobot yili

Mahsulot sotishdan sof tushum

Sq0r0

Sq1r0

Sq1r1

Sotilgan mahsulot ishlab chiqarish tannarxi

Sq0s0

Sq1s0

Sq1s1

Sotishdan yalpi foyda

Sq0r0 - Sq0s0

Sq1r0 - Sq1s0

Sq1r1 - Sq1s1

Sotuv rentabelligi

Sq0r0 - Sq0s0 / Sq0r0

Sq1r0 - Sq1s0 / Sq1r0

Sq1r1 - Sq1s1 / Sq1r1

Sotishdan yalpi foydaga baho omilining ta’siri

x

x

Sq1r1 - Sq1r0

Sotishdan yalpi foydaga miqdor omilining ta’siri

x

x

Sq1r0 - Sq0r0

Sotishdan yalpi foydaga tannarx omilining ta’siri

x

x

Sq1s1 - Sq1s0

Guruhlash usuli.

Guruhlash deganda o‘rganilayotgan to‘plamni taalluqli belgilari bo‘yicha sifat jihatdan bir xil bo‘lgan guruhchalarga ajratish tushiniladi. Agar statistikada guruhlash hodisalarni umumlashtirish va tiplarga ajratish maqsadida foydalanilsa, tahlilda o‘rtachalarni mohiyatini tushintirishga, bu o‘rtachadagi alohida birliklarni rolini ko‘rsatishga, o‘rganilayotgan ko‘rsatkichlar orasida o‘zaro bog‘liqliklarni aniqlashga yordam beradi.

Hal qiladigan masalalari (vazifalari) nuqtayi nazardan guruhlashlar tipologik, strukturali va analitik turlarga bo‘linadi.

Tipologik guruhlash – to‘plamni sifat jihatdan bir xil bo‘lgan guruhlarga ajratishni;

Strukturali guruhlash – ko‘rsatkichni ichki tuzilishini, uning alohida qismlarini o‘zaro nisbatlarini o‘rganish maqsadida guruhlarga ajratishni;

Analitik guruhlash – ko‘rsatkichlar orasidagi bog‘lanishlarni o‘rganish maqsadida amalga oshiriladigan guruhlashlarni anglatadi.

Tuzilishining murakkabligi jihatdan oddiy guruhlashlar va kombinatsiyali guruhlashlar tarkiblanadi.

Bitta belgi bo‘yicha amalga oshirilgan guruhlashlar oddiy guruhlash deb aytiladi. Agar bitta belgi bo‘yicha bitta guruhlashni, shu guruhga kiruvchi boshqa bir belgi bo‘yicha yana boshqa guruhlashni amalga oshirilsa, bunday guruhlash kombinatsiyali guruhlash deb aytiladi.

Guruhlarni tuzishda to‘plamni guruhlarga bo‘lish, guruhlar sonini belgilash va guruh intervalini aniqlash masalasiga jiddiy yondashish zarur.

Guruhlashlar algoritmini quyidagi ketma-ketlikda belgilash mumkin:

• tahlilning maqsadini aniqlash;

• axborotlarni yig‘ish;

• guruhlash uchun asos qilib olingan belgi bo‘yicha to‘plamni ranjirlash;

• to‘plamni taqsimlash intervali (oralig‘i)ni tanlash va uni guruhlarga ajratish;

• guruhlash va omilli belgilar bo‘yicha o‘rtacha guruh ko‘rsatkichlarini aniqlash;

• olingan o‘rtacha miqdorlarni tahlil qilish, o‘zaro bog‘liqlarni va natijaviy ko‘rsatkichga omilli ko‘rsatkichlarni ta’sir yo‘nalishini aniqlash.

Moliyaviy tahlilda guruhlashdan ko‘pincha qiyosiy tahlilda foydalanish mumkin.

1.17-jadval



Moliyaviy holat reytingi bo‘yicha guruhlash

Moliyaviy holat reytingi

Guruhdagi korxonalar soni

Guruh bo‘yicha moliyaviy holatning o‘rtacha reyting bahosi

1,5 – 4,5

20

2,250

4,6 – 6,0

30

3,760

6,1 dan yuqori

12

6,230

Jami

62

4,560

Zanjirli bog‘lanish usuli.

Zanjirli bog‘lanish usulida natijaviy ko‘rsatkichning o‘zgarishi va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar tizimli almashtirishlar orqali hisob-kitob qilinadi. Biroq, tahlil qilinadigan ko‘rsatkichlarning ta’sir birliklari funksional bog‘liqlikda bo‘lishi talab etiladi.

Zanjirli bog‘lanish usulida zanjirli tizimdan foydalanilganligi sababli uning nomi zanjirli usul deb nomlangan. Bu tartib natijaviy ko‘rsatkichga har bitta omilning ta’sir darajasini hisoblashda ushbu omilning yangilangan ifodasi olinishi bilan farq qiladi. Qolgan barcha ta’sir birliklar o‘zgarishsiz qoldiriladi va h.k. Ushbu omillar oxirgi omil ta’sirini aniqlashga qadar davom ettiriladi.

Zanjirli usulni turli ifodalarga nisbatan qo‘llash mumkin va bu uni qo‘llash imkoniyatlarini oshiradi va universalligini ta’minlaydi.



1.18-jadval


Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   314




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish