Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

Download 6,69 Mb.

bet	163/314
Sana	18.01.2022
Hajmi	6,69 Mb.
	#391661

1 ... 159 160 161 162 163 164 165 166 ... 314

Bog'liq
Moliyaviy tahlil kitob

Ko‘rsat kichlar	Yillar
O‘zgarishi (+,-)
2014 y.	2015 y.	2016 y.	2017 y.	2017 y. 2014y.ga nisbatan	2017 y. 2015y.ga nisbatan	2017 y. 2016 y.ga nisbatan
Sof aktivlar	6 295344 335	6 467512 422	7 745 794 466	10 124 233 076	3 828 888 741	3 656 720 654	2 378 435 610
O‘z aylanma mablag‘lari naqdligi	1 104247 158	1 214671 838	2 201 552 667	9 835 046 265	8 730799 107	8 620 374 427	7 633 493 598
Zaxira va xarajatlarning jami mablag‘lar hisobiga manbalani shi	-168 254 689	-122 854 241	-288 315 799	-11 957 467 080	12 125 721 769	12 080321 321	11 669 151 281
Zaxira va xarajatlar ning o‘z mablag‘lari va uzoq muddatli qarz mablag‘lari hisobiga manbalani shi	125 564 238	145 234 589	15 930987	3 465 498 069	3 339 933 831	3 320 63 480	3 449 567 082
5. Zaxira va xarajatlarni o‘z mablag‘lari hisobiga manbalani shi	144 523 422	156 463 542	30 675203	355 424548	210 901 126	198 961 006	325 049345

Korxonaning oxirgi 4 yillik natijalari bo‘yicha zaxira va xarajatlarning o‘z mablag‘lari manbasi va qarz mablag‘lari hisobiga moliyalashtirish holatida bir xil holat kuzatilgan. O‘z aylanma mablag‘larini naqdligi va uni zaxira xarajatlarini moliyalashtirishdagi holatidan boshqa barcha shartlarda korxonaning moliyalashtirish manbalari ijobiyligiga erishilgan.

Moliyaviy barqarorlikning nisbiy ifodalarini dinamik tahlili

Moliyaviy barqaorlik ko‘rsatkichlari	Aniqlanishi	Yillar				O‘zgarishi (+,-)
Moliyaviy barqaorlik ko‘rsatkichlari	Aniqlanishi	2014	2015	2016	2017	2017 y. 2014y.ga nisbatan	2017 y. 2015 y.ga nisbatan	2017y. 2016y.ga nisbatan
1. Avtonomiya (moliyaviy mustaqillik) koeffitsiyenti (Ka) Normal darajasi: 0,5 va undan yuqori (optimal darajasi: 0,6-0,7)	Xususiy kapital / Aktivlar	0,512	0,524	0.586	0.417	-0,95	-0,107	-0.169
2. Uzoq muddatli moliyaviy mustaqillik koeffitsiyenti (Kummm) Normal darajasi: 0,9 Kritik darajasi: 0,75	(O‘z mablag‘lari manbasi+Uzoq muddatli majburiyatlar) / Aktivlar	0,865	0,912	0,941	0,923	0,058	0,011	0,018
3. Moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti (Kmq) Optimal darajasi: 0,5	Majburiyatlar / Aktivlar	0,422	0,408	0,413	0,582	0,160	0,174	0,169
4. O‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanganlik koeffitsiyenti (Ko‘amn) Normal darajasi: 0,1 va undan yuqori	(O‘z mablag‘lari manbasi – Uzoq muddatli aktivlar) / Joriy aktivlar	-	-	-	-	-	-	-
5. Kapitallashuv koeffitsiyenti (Kk) 1 dan yuqori bo‘lishi uning qarz kapitaliga qaramligini bildiradi.	Majburiyatlar / O‘z mablag‘lari manbasi	0,665	0,670	0.703	1.397	0,732	0,670	0.694
6. Moliyalashtirish koeffitsiyenti (Km). Qancha kichik bo‘lsa qaramlik kuchayadi	O‘z mablag‘lari manbasi / Qarz kapitali	1,31	1,45	1,65	10,82	9,51	9,37	9,17

Korxonada avtonomiya koeffitsiyentining yillar kesimida 2014-2016-yillarda o‘sishi, 2017-yilda pasayish tendensiyasi kuzatilgan. Uzoq muddatli moliyaviy mustaqillik koeffitsiyenti, uzoq muddatli moliyaviy mustaqillik darajasida barcha yillar bo‘yicha o‘sish kuzatilgan. Moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti majburiyatlarning aktivlarga nisbati darajasida ham o‘sish kuzatilgan. Bu albatta salbiy holat deb baholanishi ham mumkin. Ya’ni majburiyatlarning jami kapital tarkibidagi salmog‘i o‘tgan yillarga nisbatan keskin ortib ketmoqda. O‘z va qarz mablag‘lari o‘rtasidagi nisbat 2017-yilda eng yuqori natijani qayd etgan, quyi natija 2014-yilda kuzatilgan.

6.7. Korxonaning moliyaviy barqarorligini mustahkamlash bo‘yicha ichki imkoniyatlarni aniqlash va yo‘lga qo‘yish chora-tadbirlarini belgilash

Raqobatdosh iqtisodiyotda moliyaviy barqarorlik korxona yashovchanligini ta’minlashning bosh omili hisoblanadi.

Moliyaviy barqarorlikni o‘stirishning muhim omillari sifatida aktivlarni moliyalashtirish manbalaridagi nisbatni to‘g‘ri tanlash, uni o‘stirib borish, moliyalashtirish samaradorligi, to‘lovga qobillik, likvidlikni, ish va bozor aktivligini o‘stirish choralarini ko‘rish hisoblanadi.

Aktivlarning va foydaning o‘sishida to‘lovga qobillikni ta’minlash masalasi moliyaviy barqarorlikda markaziy o‘rinda turadi. Shu sababli‚ aktivlarning - tushumning - foydaning o‘sishiga, ularning o‘sishidagi uzviy bog‘liqlik va aloqadorlikka alohida ahamiyat qaratiladi.

Aktivlarning optimal darajasi va tarkibini shakllantirish, ularni moliyalashtirishning maqbul yechimiga chiqish, aktivlardan samarali foydalanish va faoliyat natijaviyligini to‘g‘ri baholashga moliyaviy barqarorlikni ta’minlashda muhim e’tibor qaratiladi.

Moliyaviy barqarorlikka ega bo‘lmaslik juda ko‘p muammolar va tahlikalar paydo qiladi. Bu tahlikalar moliyaviy ahvolning nobarqarorligiga, iqtisodiy nochorlikka, raqobatdoshlikning tushib ketishiga olib keladi.

Moliyaviy barqarorlikni ta’minlashning tashkiliy, texnik, iqtisodiy va moliyaviy imkoniyatlariga muhim ahamiyat qaratish lozim.

Iqtisodiy va moliyaviy imkoniyatlar juda murakkab jarayonlar tizimini tadqiq etishni talab etadi. Bunda ayniqsa moliyalashtirish imkoniyatlariga alohida ahamiyat qaratish lozim. Korxonaning yashovchanlik darajasini o‘stirishda moliyaviy imkoniyatlar birinchi o‘rinda turadi. Ularning yechimi esa iqtisodiy hodisa va jarayonlar, ularning samarasida va natijasida paydo bo‘ladi. Shu sababli‚ birinchi navbatda resurslarning muqobil tarkiblanishiga, ulardan samarali foydalanishga, faoliyat natijaviyligiga tahlilda alohida urg‘u beriladi.

Shu bilan birga moliyaviy ahvol va uning kelajakda o‘zgarishlari haqidagi ma’lumotlar bazasi bilan nafaqat korxona boshqaruvchi xodimlarini, balki tashqi subyektlar (sheriklar, mol yetkazib beruvchilar, xaridorlar va axborot foydalanuvchilarning keng doirasini ham) axborotlar bilan ta’minlash masalasiga alohida ahamiyat berish zarur.

Moliyaviy holat, barqarorlik bo‘yicha salbiy holatlar immunitetni shakllantirish oson kechadigan jarayon emas.

Moliyaviy barqarorlikni ta’minlash faqat korxonadagi holat bilangina o‘nglanadigan holat emas. Buning uchun albatta tashqi omillar, makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlashning muhim omillari ham korxonada ijobiy natijaviylikni ta’minlashga yordam berishi lozim.

Moliyaviy barqarorlikni o‘stirish yuzasidan nimalar qilish lozim:

Birinchidan, balansning chuqur tarkibiy o‘zgarishlarini amalga oshirish lozim. Bunda asosiy e’tiborni moliyalashtirish manbalarida o‘z mablag‘lari manbasi, xususiy kapital hajmini o‘stirishga, uning jami moliyaviy salohiyatdagi salmog‘ini imkon darajasida oshirishga asosiy e’tiborni qaratish lozim. Buning yagona yechimiga dastlabki kapitalni o‘stirish, uning ishchanligi, natijaviyligini ta’minlash asosida erishiladigan qo‘shilgan kapital, rezerv kapitali va foydani o‘stirish hisobigagina erishiladi.

Ikkinchidan moliyaviy barqarorlikni o‘stirishning muhim imkoniyatlari zaxira va xarajatlarni optimallashtirish, ularning ishlab chiqarish va faoliyat uchun zaruriy qismini shakllantirish, turib qolishlarga, ortiqcha normalarda saqlanishiga yo‘l qo‘ymaslik kiradi.

Moliyaviy imkoniyatlarni o‘stirishda kreditorlar bilan aloqalarning yaxshi yo‘lga qo‘yilganligi ham muhim o‘rin tutadi.

Moliyaviy barqarorlikning balans moddalari orqali baholashda mutlaq moliyaviy barqarorlik, normal moliyaviy barqaror, nobarqaror, kriziz holatidagi moliyaviy ahvolni darajasiga, korxonaning bir holatdan ikkinchi holatga o‘tishini tarkibiy jihatdan chuqur tadqiq etish va aniq yechimlarga imkon beruvchi xulosalarini shakllantirish menejerlar doimiy e’tiborida bo‘lishi lozim.

Moliyaviy barqarorlikni ta’minlashda yana bir muhim jihat debitorlik va kreditorlik majburiyatlarini oqilona boshqarish imkoniyatlariga qaratilmog‘i lozim. Ularning aylanuvchanligi va aylanish davrini davriy o‘rganish asosida moliyaviy imkoniyatlari hisob-kitob qilinishi zarur.
O‘zbekiston temir yo‘llari AJ ning jamlangan buxgalteriya balansi

Ko‘rsatkichlar	2017-2018yy.
AKTIV	01.01.2017y	01.04.2017y	01.07.2017y	01.10.2017y	01.01.2018 y
1. Uzoq muddatli aktivlar	10 219 731 945	11 151 959 813	11 195 178 476	11 778 032 823	12 593 199 960
Asosiy vositalar boshlang‘ich qiymati	10 527 417 487	11 341 824 771	13 056 620 251	13 186 532 286	14 773 593 626
Asosiy vositalar eskirish qiymati	3 423 307 367	3 788 793 507	3 945 211 086	4 125 679 858	4 320 658 666
Asosiy vositalar qoldiq qiymati	7 104 110 120	7 553 031 264	9 111 409 165	9 060 852 428	10 452 934 960
Nomoddiy aktivlar qoldiq qiymati	417 151	335 519	526 894	435 179	345 379
Kapital qo‘yilmalar	2 834 711 892	3 308 810 890	1 783 170 063	2 396 325 565	1 572 602 311
Boshqa uzoq muddatli aktivlar	280 492 782	289 782 140	300 072 354	320 419 651	567 317 310
2. Joriy aktivlar	2 978 372 713	3 522 490 664	4 234 880 927	10 571 776 648	11 683 693 105
Ishlab chiqarish zaxiralari	819 530 511	761 929 334	807 974 274	805 958 807	1 047 437 972
Kelgusi davr xarajatlari	1 366 091 169	1 926 260 257	2 439 824 162	8 466 493 743	8 441 062 224
Pul mablag‘lari	171 917 383	167 990 329	198 395 625	199 248 750	468 669 767
Boshqa joriy aktivlar	117 495 315	114 011 429	118 290 042	112 380 694	160 480 738
Debitorlar, jami	503 338 335	552 299 315	670 396 824	987 694 654	1 566 042 404
Shu jumladan:
Xaridor va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar	163 855 350	162 134 584	179 194 017	304 669 491	268 038 094
Byudjetga avans to‘lovlari	7 740 384	6 510 004	8 801 153	5 388 750	5 252 951
Aktiv bo‘yicha jami	13 198 104 658	14 674 450 477	15 430 059 403	22 349 809 471	24 276 893 065
PASSIV	01.01.2017y	01.04.2017y	01.07.2017y	01.10.2017y	01.01.2018 y
1. O‘z mablag‘lari manbasi	7 745 794 466	8 567 616 791	8 644 944 914	8 963 743 430	10 124 233 076
Ustav kapitali	614 384 306	614 384 306	614 384 306	614 384 306	828 202 670
Rezerv kapitali	5 737 851 427	6 360 555 463	6 480 827 061	6 590 488 428	8 121 422 920
Taqsimlanmagan foyda	507 693 607	416 753 023	344 928 794	160 996 840	223 400 675
Boshqa manbalar	885 865 126	1 175 923 999	1 204 804 753	1 597 873 856	951 206 811
2. Majburiyatlar	5 452 310 192	6 106 833 686	6 785 114 489	13 386 066 041	14 152 659 989
Uzoq muddatli bank kreditlari va qarzlari	4 675 490 146	5 329 297 527	5 927 142 095	12 154 367 349	12 304 013 149
Boshqa majburiyatlar	14 744 216	12 729 877	10 091 394	9 142 953	8 878 479
Kreditorlik majburiyatlari, jami	762 075 830	764 806 282	847 881 000	1 222 555 739	1 839 768 361
Shu jumladan:
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga majburiyatlar	219 818 890	177 094 949	250 590 908	306 494 641	514 650 184
Byudjetga majburiyatlar	20 798 130	35 632 293	40 718 997	40 080 238	62 317 043
Balans passivi bo‘yicha jami	13 198 104 658	14 674 450 477	15 430 059 403	22 349 809 471	24 276 893 065

“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ ning moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisoboti (2016-2017 yy.)

Ko‘rsatkichlar nomi	2017 yil	2016 yil
Mahsulot (tovar, ish va xizmat)larni sotishdan sof tushum	5 180 801 340	3 362 225 550
Sotilgan mahsulot (tovar, ish va xizmat)larning tannarxi	3 191 287 162	2 474 622 038
Mahsulot (tovar, ish va xizmat)larni sotishning yalpi foydasi	1 989 514 178	887 603 512
Davr xarajatlari	752 744 444	568 302 199
Boshqa operatsion xarajatlar	178 630 359	135 306 333
Asosiy faoliyatning foydasi	1 415 400 093	454 607 646
Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar	833 455 050	159 047 300
Moliyaviy faoliyatning daromadlari	506 789 162	269 112 080
Daromad (foyda) solig‘ini to‘lagunga qadar foyda	1 088 734 205	564 672 426
Favquloddagi foyda va zararlar	0	0
Daromad (foyda) solig‘i	30 730 577	16 304 363
Foydadan boshqa soliqlar va yig‘imlar	83 965 344	40 674 456
Hisobot davrining sof foydasi	974 038 284	507 693 607

Takrorlash uchun savollar

Barqarorlik nima?

Moliyaviy barqarorlik nima?

Moliyaviy barqarorlik tahlili mazmuni, maqsadi va vazifalari?

Moliyaviy barqarorlikning ko‘rsatkichlar tizimi: mutlaq va nisbiy ko‘rsatkichlari?

Mutlaq moliyaviy baqarorlik va uning shartlari?

Me’yoriy barqarorlik va uning muhim shartlari?

Nobarqarorlik va uning sabablari?

Iqtisodiy nochorlik, bankrotlik holatidagi nobarqarorlik va uning muhim shartlari?

Iqtisodiy resurslar nima?

Moliyaviy resurslar nima?

Inson kapitali nima?

Iqtisodiy resurslar va ularning moliyaviy tuzilmasi?

Iqtisodiy resurslar likvidligi?

Iqtisodiy resurslarning tarkibiy tuzilishi va joylashtirilishi to‘lovga qobillikni ta’minlashdagi o‘rni?

Iqtisodiy resurslarning moliyaviy ahvol va barqarorlikni ta’minlashdagi o‘rni?

O‘z aylanma mablag‘lari tushunchasi va uning aniqlanishi?

O‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanganlikni tahlili?

Moliyaviy barqarorlikni dinamik tahlili?

Korxonaning moliyaviy barqarorligi bilan bog‘liq koeffitsiyentlar?

Moliyaviy mustaqillik (avtonomiya) koeffitsiyenti?

Moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti?

O‘z va qarz mablag‘larining nisbati koeffitsiyenti?

O‘z mablag‘lari bilan ta’minlanganlik koeffitsiyenti?

O‘z aylanma mablag‘larining to‘planish koeffitsiyenti?

Korxonaning moliyaviy barqarorligini mustahkamlash bo‘yicha ichki imkoniyatlarni aniqlash?

Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: