Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

To‘lov layoqati va likvidlik ko‘rsatkichlari

Koeffitsiyent­lar	Aniqlanish formulasi	Birliklar ifodasi	Izoh
To‘lov layoqati ko‘rsatkichlari
Mutlaq to‘lov layoqati	PM+QMMQ/TM	PM-pul mablag‘lari QMMQ-qisqa muddatli moliyaviy qo‘yilmalar TM-to‘lov majburiyatlari
Oraliq to‘lov layoqati	PM+QMMQ+DM/TM	DM-debitorlik majburiyatlari	Muddati o‘tgan majburiyatlari chegiriladi
Umumiy to‘lov layoqati	PM+QMMQ+DM+ +TMZ/TM	TMZ-tovar moddiy zaxiralar
Likvidlilik ko‘rsatkichlari
Joriy	A1-P1 yoki A1/P1>=	A1=PM+QMMQ	P1=KM(kred.majb.)
Qisqa muddatli	A2-P1 yoki A2/P2>=	A2=DM	P2=KMKQ (qisqa muddatli kredit va qarzlar)
Uzoq muddatli	A3-P3 yoki A3/P3>=	A3=TMZ	P3=UMKQ (uzoq mudd. kredit va qarzlar
Doimiy	P4-A4 yoki P4/A4>=	A4=UMA	P4=O‘MM (O‘z mabla. manbayi)

Moliyaviy barqarorlik koeffitsiyentlari qatoriga moliyaviy mustaqillik koeffitsiyenti, o‘z va qarz mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti, moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti, o‘z sarmoyasining harakatchanlik koeffitsiyenti, qarz mablag‘larining jamlanganlik koeffitsiyenti, qarz va o‘z mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti.

1.46-jadval
Moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari

Koeffitsiyentlar	Aniqlanish formulasi	Birliklar ifodasi
Moliyaviy mustaqillik koeffitsiyenti	O‘MM/BJ	O‘MM-o‘z mablag‘lari manbasi BJ-balans (passiv) jami
O‘z va qarz mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti	O‘MM/Maj	Maj-majburiyatlar
Moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti	BJ/O‘MM
O‘z sarmoyasining harakatchanlik koeffitsiyenti	O‘MM+UMKQ-UMA/O‘MM	UMKQ-uzoq muddatli kreditlar va qarzlar UMA-uzoq muddatli aktivlar
Qarz mablag‘larining jamlanganlik koeffitsiyenti	Maj/BJ
Qarz va o‘z mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti	Maj/O‘MM

Moliyaviy natijaviylik koeffitsiyentlari qatoriga aktivlar daromadliligi (rentabelligi), xususiy kapital daromadliligi (rentabelligi), qarz kapitali daromadliligi (rentabelligi), sof aktiv daromadliligi (rentabelligi) koeffitsiyentlari kiradi.

1.47-jadval
Moliyaviy natijalar bilar bog‘liq ko‘rsatkichlar

Koeffitsiyentlar	Aniqlanishi	Birlik ifoda
Balans aktiv daromadliligi (rentabelligi) koeffitsiyenti	Dar(SF)/A	Dar-daromad SF-sof foyda A-aktivlarning o‘rtacha yillik qiymati
Xususiy kapital daromadliligi (rentabelligi) koeffitsiyenti	Dar(SF)/XK	XK-Xususiy kapital
Qarz kapitali daromadliligi (rentabelligi) koeffitsiyenti	Dar (SF)/QK	QK-Qarz kapitali
Sof aktivlarning daromadliligi (rentabelligi) koeffitsiyenti	Dar(SF)/SA	SA-Sof aktivning o‘rtacha yillik qiymati

G‘arbiy kompaniyalarda (AQSh, Kanada, Buyuk Britaniya) ko‘proq moliyaviy koeffitsiyentlarning quyidagi turlaridan foydalanish amaliyoti kuzatiladi.

1.48-jadval
Moliyaviy koeffitsiyentlar va ularning aniqlanishi

Koeffitsiyentlar	Aniqlanish formulasi	Belgilar izohi
ROA koeffitsiyenti - Aktivlarning jami summasiga to‘g‘ri keladigan foyda summasi ko‘rsatkichi	ROA = SF + F x (1 – Ss) / JA	SF-Sof foyda F- Foizlar Ss-Soliq stavkasi JA-Jami aktivlar
ROE koeffitsiyenti - xususiy kapital foydaliligi ko‘rsatkichi	ROE = Sf / Ak x 100	Ak-Aksionerlik kapitali
ROLC koeffitsiyenti - Investitsiyalangan kapital foydaliligi ko‘rsatkichi.	ROLC=Sf + F x (1- Ss) / Umm + Ak	Umm-uzoq muddatli majburiyat

Korxonaning bozor aktivligi ko‘rsatkichlari qatoriga aksiyaning daromadliligi, aksiyaning foydaliligi, aksiyaning balansdagi qiymati, aksiya bahosi va foyda nisbati koeffitsiyentlari kiradi¹².

1.49-jadval
Bozor aktivligi ko‘rsatkichlari va ularning aniqlanishi

Koeffitsiyentlar	Aniqlanishi	Birlik ifoda
Aksiyaning daromadligi	SFa/Abn	SF-bitta aksiyaga to‘g‘ri keladigan sof foyda Abn-bitta aksiyaning bozor narxi
Aksiyaning foydalilik koeffitsiyenti	Ad/Ann yoki Ad/Abq	Ad-Bitta aksiyaga to‘g‘ri keladigan dividend summasi Ann-bitta aksiyaning nominal qiymati (nominal foydalilik normasini aniqlashda) Abq-bitta aksiyaning bozor qiymati (haqiqiy foydalilik normasini aniqlashda)
Aksiya kurs bahosining o‘zgarishi koeffitsiyenti	Asb-Aob/Ann	Asb-bitta aksiyaning bozor bahosi Aob-aksiyani sotib olish bahosi
Dividendlik koeffitsiyenti	D/SF	D-To‘langan dividendlar summasi SF-korxona sof foydasi

Ish aktivligi koeffitsiyentlariga jami aktivlarning, uzoq muddatli aktivlarning, joriy aktivlarning, TMZ, tayyor mahsulot, tovarlar, debitorlik majburiyatlari, kreditorlik majburiyatlari aylanuvchanligi koeffitsiyentlari kiradi

1.50-jadval
Ish aktivligi ko‘rsatkichlari va ularning aniqlanishi