Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

7.7. Korxona raqobatdoshligining tahlili

Dunyoning barcha davlatlari uchun bosh maqsad bu iqtisodiy o‘sishga, xalq farovonligini ta’minlashga qaratilgan. Shu sababli‚ jahonning barcha davlatlarida raqobatdosh xo‘jalik yuritish tuzilmalarini yaratishga, ularni modernizatsiya va rekonstruksiya qilishga, ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarishning zamonaviy, samarali shakllariga o‘tishga muhim ahamiyat qaratilmoqda.

Korxonani raqobatdoshligi – uning bozordagi raqiblariga nisbatan ustunligi va iqtisodiy naflilikka ega bo‘lishidir. Raqobatdoshlik kompleks ko‘rsatkichlar tizimi orqali baholanadi. Uni baholashdan maqsad – korxonaning tarmoq, hudud va xalqaro bozordagi o‘rnini belgilashdan iborat.
Korxona raqobatdoshligini baholash algoritmi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- baholash maqsadini aniqlash;
- baholash, tahlil etish faoliyat turlarini belgilash;
- taqqoslash tanlovi;
- ko‘rsatkichlarini tanlash va tasniflash;
- ko‘rsatkichlarni baholash va tahlil etish;
- ko‘rsatkichlar baholash natijalarini umumlashtirish;
- raqobatdoshlikni baholash xulosalarini tayyorlash.


Korxonaning raqobatdoshligini aniqlashning ko‘rsatkichlar tizimi va ularning aniqlanishi

Ko‘rsatkichlari	Aniqlanishi	Ko‘rsatkichni baholashdagi roli
1. Korxonaning ishlab chiqarish faoliyati samaradorligi - En
1.1. Mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan ishlab chiqarish xarajatlari	Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan sof tushum / sotilgan mahsulot (ish va xizmat)larni ishlab chiqarish tannarxi	Mahsulot ishlab chiqarishda xarajatlarning samaradorligini ko‘rsatadi
1.2. Fond qaytimi	Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan sof tushum / asosiy vositalarining o‘rtacha yillik qiymati	Asosiy ishlab chiqarish vositalarining samaradorligini tasniflaydi
1.3. Ishlab chiqarish rentabelligi, %	Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan yalpi foyda x 100%/sotilgan mahsulotning to‘liq tannarxi	Xarajatlarning foyda keltirishini tasniflaydi
1.4. Mehnat unumdorligi, ming so‘m/kishi	Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan sof tushum / xodimlarning o‘rtacha ro‘yxat soni	Mehnatning samaradorligini tasniflaydi