Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

Ko‘rsarkichlar
Yillar
2014	2015	2016	2017	2018
1. Avtonomiya koeffitsiyenti	0,613	0,600	0,612	0,605	0,590
2. Joriy likvidlik koeffitsiyenti	1,531	1,383	1,349	1,247	1,197
3. Aktivlar rentabelligi koeffitsiyenti	0,288	0,291	0,269	0,152	0,216
4. Aktivlar aylanuvchanligi koeffitsiyenti	3,056	3,141	3,531	3,857	4,710

Ko‘rsatkichlarning etalon birligi va ularning joylashtirish

Ko‘rsatkichlar	Yillar
	2014	2015	2016	2017	2018
1. Avtonomiya koeffitsiyenti	1	4	2	3	5
2. Joriy likvidlik koeffitsiyenti	1	2	3	4	5
3. Aktivlar rentabelligi koeffitsiyenti	2	1	3	5	4
4. Aktivlar aylanuvchanligi koeffitsiyenti	5	4	3	2	1
Ob’ekt miqdori	9	8	11	14	15

13.4. Korxonalar moliyaviy holatni va samaradorligini ifodalovchi kompleks ko‘rsatkichlar tizimi va ularga qo‘yiladigan talablar

Moliyaviy holatni va samaradorlikni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimini o‘rganishda birinchi navbatda aktivlar va passivlarni, mulkni, daromad va xarajatlarni “odilona baholash”ga muhim ahamiyat qaratish lozim. Negaki o‘rganiladigan ko‘rsatkichlar tizimi avvalo ushbu qiymatning to‘g‘ri aniqlanganligi, asosligi va ishonchligi bilan xarakterlanadi. Uning, g‘oyaviy mualliflaridan biri Raymond Djon Chambers hisoblanadi. Chambers g‘oyaviy qarashlarida inflyatsiya ta’sirida aktivlarni real qiymatini aniqlashning usullari ilgari suriladi.

“Odilona baholash”ning ingliz tilidan tom ma’nodagi tarjimasiga nisbatan odatda turlicha so‘zlar ishlatiladi. Masalan “haqqoniy baholash”, “aniq baholash”, “qonuniy baholash”, “qoidaviy baholash”.
Dastlab, odilona qiymatni aniqlashga qayta baholashning muhim vositasi sifatida qaralgan. Moliyaviy hisobotning xalqaro standarti, 32 (MFSO) standartiga muvofiq moliyaviy instrumentlarni mustaqil baholashning birinchi harakatlari boshlandi va bu holat buxgalteriya hisobida yangi bir davrni, o‘zgarishni ochib bergan. Bu holat, investitsion va moliyaviy aktivlar, valyuta balansi qiymatini o‘zgartirgan holda ularning moliyaviy natijalarga ta’sir etmagan.
Odilona baholash balans moddalarini tuzish paytiga xaqiqiy qiymati bo‘yicha hisob-kitob qilinishini xarakterlaydi.
“Odilona baholash” korxonaning mulki, ishlab chiqarish xarajatlarining qiymati uning faoliyatiga bog‘liq bo‘lmagan holda bozorning ta’siridagi o‘zgarishlarni hisobga olgan holda korxonaning moliyaviy holati va uning moliyaviy natijaviyligini qayta baholashni izohlaydi. Ya’ni, subyektning ta’siridan xoli bo‘lgan moliyaviy hisobotlar tuzish talabini hal etadi.
Hozirgi hisobchilik tizimida, xalqaro maydonda odilona baholashning quyidagi xususiyatlari xarakterlanadi.