|
4
|
5
|
Moliyaviy (Rm)
|
Aktivlar tarkibi
|
Ai
|
Ai
|
Ai
|
Ai
|
Ai
|
Investitsion jozibadorlik
|
Ii
|
Ii
|
Ii
|
Ii
|
Ii
|
Aktivlar daromadligi
|
Di
|
Di
|
Di
|
Di
|
Di
|
Foyda normasi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Kapital foydaliligi
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ishlab chiqarish (Ri)
|
Uskunalardan foydalanish
|
Ui
|
Ui
|
Ui
|
Ui
|
Ui
|
Ishlab chiqarish quvvatlari
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Xodimlar soni
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Sifat nazorati tizimi
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Mehnat unumdorligi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Texnologik uskunalarning yoshi
|
Ti
|
Ti
|
Ti
|
Ti
|
Ti
|
Tashkil etish va boshqarish (Rb)
|
Boshqaruv xodimlari va injener texnik xodimlar soni
|
Bi
|
Bi
|
Bi
|
Bi
|
Bi
|
Boshqaruv xodimlarining tashqi muhit ta’sirida o‘zgarishga moyilligi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Funksiya va vazifalarning aniq belgilanishi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Boshqaruvni tashkil etish strukturasi
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Boshqaruvda foydalaniladigan axborotlar sifati
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Boshqaruv tuzilmasining o‘zgaruvchanligi
|
Ti
|
Ti
|
Ti
|
Ti
|
Ti
|
Marketing (Rr)
|
Bozordagi ulushi
|
Bi
|
Bi
|
Bi
|
Bi
|
Bi
|
Firma reputatsiyasi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Fi
|
Brend prestiji
|
Pi
|
Pi
|
Pi
|
Pi
|
Pi
|
Reklama samaradorligi
|
Ri
|
Ri
|
Ri
|
Ri
|
Ri
|
Strategiya
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Baholash siyosati
|
Tsi
|
Tsi
|
Tsi
|
Tsi
|
Tsi
|
Sotishning tashkiliy va texnik jihatlari
|
Ji
|
Ji
|
Ji
|
Ji
|
Ji
|
Xizmatlar sifati
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Mijozlar soni
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Mi
|
Kadrlar tarkibi (Rx)
|
Kadrlar kvalifikatsiya darajasi
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Ki
|
Sotishda band bo‘lgan xodimlarning texnik kvalifikatsiya darajasi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Xi
|
Texnologik (Rt)
|
Standartlarning qo‘llanishi
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Si
|
Yangi mahsulotlar
|
Yai
|
Yai
|
Yai
|
Yai
|
Yai
|
Innovatsion, ilmiy tadqiqot xarajatlari
|
Ii
|
Ii
|
Ii
|
Ii
|
Ii
|
1,2,3,4,5-qatorlar korxonalarning raqobatdoshlik darajasi bo‘yicha sifat mezonlari hisoblanadi. Bunda: 1-a’lo; 2-yaxshi; 3-o‘rta; 4-o‘rtadan past, 5-tashvishli holat deb beligilanadi.
Korxona raqobatdoshligini aniqlash va tahlil qilishning «4R» modeli
Raqobatdoshlik omillari
|
Tahlil qilinayotgan korxonada
|
Raqobatchilarda
|
A
|
V
|
......
|
Mahsulot (Rm)
|
Ishonchlilik
|
Rm1
|
Rm1
|
Rm1
|
Rm1
|
Xizmat muddati
|
Rm2
|
Rm2
|
Rm2
|
Rm2
|
Ta’mir talablik
|
Rm3
|
Rm3
|
Rm3
|
Rm3
|
Texnik darajasi
|
Rm4
|
Rm4
|
Rm4
|
Rm4
|
Savdo markasi obro‘si
|
Rm5
|
Rm5
|
Rm5
|
Rm5
|
Ta’mirlash xizmati darajasi
|
Rm6
|
Rm6
|
Rm6
|
Rm6
|
Qo‘shimcha xizmatlar qulayligi
|
Rm7
|
Rm7
|
Rm7
|
Rm7
|
Xizmatlar va mahsulotlarni tanlash variantlari
|
Rm8
|
Rm8
|
Rm8
|
Rm8
|
Assortiment tarkibi
|
Rm9
|
Rm9
|
Rm9
|
Rm9
|
Narx (Rn)
|
Chakana bahosi
|
Rn1
|
Rn1
|
Rn1
|
Rn1
|
Ulgurji bahosi
|
Rn2
|
Rn2
|
Rn2
|
Rn2
|
Narx chegirmalari
|
Rn3
|
Rn3
|
Rn3
|
Rn3
|
Hisob-kitob shakllari
|
Rn4
|
Rn4
|
Rn4
|
Rn4
|
Tovarlarni sotish regioni va yo‘llari (Rs)
|
Sotish strategiyasi
|
Rs1
|
Rs1
|
Rs1
|
Rs1
|
Taqsimot turlari
|
Rs2
|
Rs2
|
Rs2
|
Rs2
|
Dilerlar soni
|
Rs3
|
Rs3
|
Rs3
|
Rs3
|
Distrbyuterlar soni
|
Rs4
|
Rs4
|
Rs4
|
Rs4
|
Bozorni egallash darajasi
|
Rs5
|
Rs5
|
Rs5
|
Rs5
|
Sotish hududlari
|
Rs6
|
Rs6
|
Rs6
|
Rs6
|
Reklama(Rr)
|
Reklama shakllari
|
Rr1
|
Rr1
|
Rr1
|
Rr1
|
Reklama joylari
|
Rr2
|
Rr2
|
Rr2
|
Rr2
|
Reklama byudjeti hajmi
|
Rr3
|
Rr3
|
Rr3
|
Rr3
|
Reklama chastotasi
|
Rr4
|
Rr4
|
Rr4
|
Rr4
|
Ko‘rgazmalarda ishtiroki
|
Rr5
|
Rr5
|
Rr5
|
Rr5
|
Ommaviy axborot vositalarida e’lonlar
|
Rr6
|
Rr6
|
Rr6
|
Rr6
|
Chegirmalar
|
Rr7
|
Rr7
|
Rr7
|
Rr7
|
J.J. Lamben modeli bo‘yicha raqobatdoshlik tahlili metodikasi ham amaliyotda keng qo‘llaniladi. Unda asosiy ko‘rsatkichlar sifatida bozordagi ulushi, tovarlar tarkibi ulushi, xarajatlar sarfi, texnologiyalarni o‘zlashtirish darajasi va imiji olingan.
Raqobatdoshlikning aniqlash va tahlil qilishning Lamben modeli
Baholash ko‘rsatkich
lari
|
Baholash mezonlari
|
Past
1-2 ball
|
O‘rta
2-3 bal
|
Yuqori
4-5 ball
|
Bozordagi ulushi
|
3/1 dan kichik
|
3/1 dan yuqori
|
lider
|
Tovar tarkibining ulushi
|
diferensiyalanmagan
|
diferensiyalangan
|
Noyob
|
Xarajatlar
|
Raqobatchilarniki
dan yuqori
|
Raqobatchilar
niki bilan bir xil
|
Raqobatchilarni
kidan kam
|
Texnologiyani o‘zlashtirish darajasi
|
O‘zlashtirish qiyin kechadi
|
O‘zlashtirish oson kechadi
|
To‘liq o‘zlashtirilgan
|
Imij
|
yo‘q
|
Rivojlangan
|
Kuchli imijga ega
|
Natijalar ballik tizimda baholanadi.
Raqobatdoshlikning‚ shuningdek‚ ichki normalar tartiblari ham belgilanadi. Eng ommalashgan formasi bu reyting baholash usuli hisoblanadi.
Bu yerda:
Rj – korxonaning reyting bahosi;
X1X2,.. .Xn – tahlil qilinayotgan ko‘rsatkichlarning nisbiy ifodasi; Shuningdek, korxona raqobatdoshligini aniqlashning matritsali, samaradorlikka bog‘langan modellaridan ham amaliyotda keng foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
