Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

R=2Kt+0.1Kl+0.08Ka+0.45 s+ Kk

Ushbu amaliyot bankrotlikni, iqtisodiy nochorlikni aniqlashda xorijda ko‘llaniladigan modellarga o‘xshab ketadi.

Buxgalteriya balansi tahlilini oxirgi bosqichi tahlil natijalarini yakuniy xulosalarini chiqarish va rasmiylashtirish hisoblanadi.
Yakuniy xulosada, korxonalarni mulkiy holati, ularning manbalanishi, iqtisodiy va moliyaviy salohiyati, korxona to‘lovga qobilligi, likvidliligi, moliyaviy mustahkamlik va barqarorligini tashxisi qo‘yiladi.
Bu tashxis asosida korxonalarning iqtisodiy reyting bahosini ham berish mumkin. Korxonalarni buxgalteriya balansi asosida iqtisodiy va moliyaviy reytingini aniqlashning uslubiy mezonlariga quyidagilarni kiritish mumkin:
- korxonani iqtisodiy va moliyaviy salohiyati;
- korxonaning mulkiy jamg‘armasi, aktivlar va passivlar real qiymati;
- korxonaning to‘lovga qobilligi;
- korxonaning moliyaviy mustahkamligi va barqarorligi;
- korxona mablag‘larini harakatchanligi (likvidliligi).
Tahlil natijalarini rasmiylashtirishni uslubiy tartibida xulosalarni aniq va ravon tilda bayon etilishiga, yutuq va kamchiliklarni asosligiga, o‘rinli va obyektivligiga, yuzaga kelish va o‘zgarishlarni davriyligiga, tahlil yakuni bo‘yicha korxona boshqaruvini optimal strategiyalarini (chora-tadbirlar) belgilab olinishiga ahamiyat berish lozim.

13.6. Korxona iqtisodiy va moliyaviy salohiyati samaradorligi bo‘yicha reyting ko‘satkichlarining qiyosiy tahlili. Reyting baholash bo‘yicha korxonalarni ranjirlash.

Korxonalar moliyaviy holatining yildan-yilga barqarorlashib, investitsion jozibadorligining oshib borishi ham iqtisodiyotning etakchi tarmoqlariga ichki va tashqi investitsiyalarni jalb etish imkonini bermoqda.

Boshqaruv tizimida yuqori samaradorlikka erishish raqobatdosh iqtisodiyot sharoitida korxonalar moliyaviy holatini, ularning faoliyati samaradorligini aniqlash va tahlil etish nafaqat xo‘jalik subyektlarining o‘ziga, shuningdek kreditorlar va investorlar uchun ham o‘ta muhim ahamiyatiga ega.
Moliyaviy tahlilda korxonaning moliyaviy ahvolinigina oydinlashtirib berilmasdan, balki uning istiqbollarini ham ko‘rsatib beriladi. Shuningdek, investitsiyalarni faol jalb etish uchun xo‘jalik yurituvchi subyektlar investitsion jozibadorlik reytinglarini tahlil etib, hisoblab chiqish zarurdir.
Milliy va jahon amaliyotida korxonalar moliyaviy holatini reyting baholashning turli usullaridan foydalaniladi. Bunday usullarga «o‘rinlar yig‘indisi», taksonometrik usul, ko‘rsatkichlar yig‘indisi usuli, ballar usuli, masofalar usuli va hokazolarni kiritish mumkin. Bu usullar korxonalar moliya-xo‘jalik faoliyatining turli tomondan tahlil qilish hamda ularning raqobatchilar orasidagi o‘rnini belgilash imkonini beradi. Investorlar uchun reytingi yuqori korxonalarni aniqlash imkoni tug‘iladi.