Toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti "bank ishi" kafedrasi

ajratilgan zaxiralar dinamikasi
30
Diagramma ma'lumotlarini tahlil qiladigan bo‘lsak, mamlakatimiz tijorat
banklarining kredit portfeli yillar davomida o‘sish tendensiyasiga ega bo‘lgan.
2013-yil davomida berilgan bank kreditlari 26530 mlrd so‘mni tashkil etgan bo‘lib,
2017-yilga kelib 4 martaga ortgan, 2013-yil davomida ajratilgan zaxiralar
408 mlrd so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2017-yilda 5,5 martaga ortgan, ya’ni
kreditlar hajmiga nisbatan zaxiralar hajmining o‘sish surati yuqori bo‘lgan. Bu esa
banklarimiz amaliyotida muammoli aktivlar bilan ishlash samaradorligi pasayib
borganligidan dalolat beradi.
So‘ngi yillarda tijorat banklarining kredit mablag‘lari ko‘p miqdorda
yo‘naltirilayotgan soha bu kichik biznes sohasi hisoblanadi. Mamlakatimiz
mustaqilikka erishib bozor iqtisodiyotiga o‘tgandan buyon kichik biznes va
xususiy tadbirkorlik rivojlanib bormoqda va bugungi kunga kelib bu sohada yalpi
ichki mahsulotning 56% dan ortiq qismi yaratilmoqda. Mamlakatimizda bu sohani
moliyalashtirishga alohida e’tibor berib kelinmoqda.
30
 
http://www.cbu.uz
 (O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki).
42

---

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011-yil 11-martdagi «Kichik
biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlariga kredit berishni ko‘paytirishga oid
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-1501-sonli Qarori va 2012-yil
18-iyuldagi «Ishbilarmonlik muҳitini yanada tubdan yaxshilash va tadbirkorlikka
yanada keng erkinlik berish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PF-4455-sonli Farmoni
ҳamda boshqa qarorlariga muvofiq, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik
sub'yektlarini kreditlash hajmini yanada oshirish, kreditlash shartlarini
soddalashtirish, ularga bank xizmatlaridan foydalanish borasida qo‘shimcha
imtiyoz va qulayliklar yaratish bo‘yicha chora-tadbirlar izchillik bilan amalga
oshirib kelinmoqda.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarining kredit olish jarayonlari
ancha soddalashtirildi va banklar tomonidan talab qilinadigan hujjatlar soni
qisqartirildi. Bugungi kunda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari
kredit olish uchun bankka quyidagi hujjatlarni taqdim qilishlari lozim:
− kredit olish haqida ariza (kredit buyurtmasi);
− pul oqimini ko‘rsatuvchi biznes-reja;
− oxirgi hisobot sanasiga davlat soliq xizmati mahalliy idorasi
− tasdiqlagan buxgalteriya balansi;
− ta‘minotning biror-bir turi bo‘yicha hujjatlar;
− fuqarolarni o‘zini-o‘zi boshqarish organlaridan ko‘rsatilgan faoliyat turi
bilan shug‘ullanayotganligini yoki shug‘ullanish imkoniyatiga ega ekanligini
tasdiqlovchi ma‘lumotnomani taqdim qiladilar. Faoliyatini endi boshlayotgan
subyektlardan buxgalteriya balansi talab etilmaydi.
Hozirda kerakli hujjatlar to‘liq taqdim etilganidan so‘ng uch bank ish kuni
ichida kredit olishni so‘rab murojaat qilgan arizachiga bank kredit chiqarish yoki
chiqarmaslik to‘grisida o‘z qarorini bildirishi lozim. Agar rad javobini bersa,
buning sabablarini izohlab raddiya berishi lozim. Bu, albatta, tijorat banklarining
operativ tezkor ishlashlarini va mijozlarga sifatli va ularni ko‘p kuttirmasdan o‘z
xizmatlarini bajarishni ko‘zda tutadi. 
43

---

0 1 .0 1 .2 0 1 4
0 1 .0 1 .2 0 1 5
0 1 .0 1 .2 0 1 6
0 1 .0 1 .2 0 1 7
0 1 .0 1 .2 0 1 8
6
9
8
2
9
1
5
8
1
2
1
1
2
1
5
8
7
0
1
5
5
5
0
1
3
6
6
1
9
0
7
2
5
2
6
3
3
2
6
4
0
1
5
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikka ajratilgan kreditlar
Mikrokreditlar
m
lrd
s
o‘
m
da