Toshkent moliya instituti korxonalarni rivojlantirish strategiyasi

1
/P
2
)ning ko‘tarilishiga olib keladi. 
YAponiya  kapital  sig‘imli  2-tovarga  ixtisoslashgani  bois  bu  mamlakatda  kapitalga  nisbiy  talab 
oshib  borishi  kapitalning  nisbiy  narxi  (r/w)ning  ortib  borishiga  yoki  mehnatning  nisbiy  narxi 
(w/r)ning pasayishiga, bu esa o‘z navbatida 2-tovarning nisbiy narxi (R
2
/R
1
)ning ko‘tarilishiga, 1-
tovarning  nisbiy  narxi  (P
1
/P
2
)ning  kamayishiga  olib  keladi.  Binobarin  A  va  B  nuqtalar C  nuqtada 
ustma-ust tushmaguncha bir-biriga yaqinlashib keladi va 1-tovarning har ikki mamlakatdagi nisbiy 
narxi  E  nuqtada  muvozanatlashadi.  Bu  esa  1-tovarni  ishlab  chiqarishga  sarflangan  mehnatning 
nisbiy  narxini  O‘zbekiston  va  YAponiyada  H  nuqtada  tenglashishiga  olib  keladi.  SHunday  qilib, 
xalqaro savdo natijasida tovarlar nisbiy narxining muvozanatga kelishi, ushbu tovarlarni yaratishda 
foydalanilgan ishlab chiqarish omillari nisbiy narxining tenglashishiga olib keladi.  
Haqiqiy  olamda  ishlab  chiqarish  omillari  narxi  umuman  muvozanatlashmagan.  Misol  uchun 
turli  mamlakatlarda  mehnatga  to‘lanadigan  ish  haqi  ular  o‘rtasida  faol  savdo  aloqalari  olib 
borilishiga  qaramay  sezilarli  farq  qilib  kelmoqda.  Buning  bosh  sababi  yuqorida  oldindan  qabul 
qilingan shartlardir: 
• 
Har ikki tovar har ikki mamlakatda ishlab chiqarilishi nazarda tutilgan.  

---

 
104 
• 
Savdo olib boruvchi mamlakatlarda texnologiya bir xil deb faraz qilingan.  
• 
Ishlab  chiqarish  omillari  va  tovarlar  mamlakat  ichida  to‘liq  harakatchan  deb  faraz 
qilingan.  
• 
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati mavjud emas deb faraz qilingan.  
• 
Ishlab chiqarish omillari narxining muvozanatlashuvi teoremasi barcha cheklanishlari va 
kamchiliklariga qaramacdan, xalqaro iqtisodiyot tahlilida muhim ahamiyat kasb etadi.  
SHunday qilib, omillar sig‘imligi ma’lum bir tovarni yaratish uchun ishlab chiqarish omillari 
nisbiy  sarfini,  omillar  serobligi  mamlakatning  ishlab  chiqarish  omillari  bilan  nisbiy 
ta’minlanganligini  belgilab  beradi.  Xeksher-Olinning  ishlab  chiqarish  omillari  nisbati  nazariyasiga 
ko‘ra,  turli  mamlakatlarda  tovarlar  nisbiy  narxidagi  farq,  o‘z  navbarida  ular  o‘rtasidagi  savdo 
ularning ishlab chiqarish omillari bilan bir xil ta’minlanmaganligi bilan tushuntiriladi.  
 
18.3.Davlat – siyosiy omillar, iqtisodiy omillari, ijtimoiy – demografik omillar, xalqaro,