Toshkent moliya instituti korxona iqtisodiyoti va innovasiyalarni boshqarish

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining  «Iqtisodiy nochor korxonalarni tijorat 
banklariga  sotish  tartibini  tasdiqlash  to‘g‘risida»gi  Farmoyishi,  2008  yil  19  noyabr 
4010-son 
Asosiy maqsadi: 
-  iqtisodiy  nochor  korxonalarni  tijorat  banklariga  sotishning  samarali  mexanizmini 
yaratish 
Fan-texnika  taraqqiyoti  korxonalarning  ishlab  chiqarish  faoliyati  samaradorligini 
oshirishda muhim omil bo‘lib kelgan va hozirda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan. Mazkur 
omildan quyidagi yo‘llar bilan foydalanish mumkin: 
* 
ishlab chiqarish va mehnatni mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish hamda 
kompleks ravishdagi mexanizatsiyalashtirish; 
* 
asosiy texnologik jarayonlarni robotlashtirish; 
* 
progressiv,  mehnat  hamda  resurslarni  tejashga  yo‘naltirilgan  texnologik 
jarayonlarni amaliyotga kiritish va ulardan keng foydalanish; 
* 
xom ashyo va materiallar (mehnat predmetlari) zamonaviy turlarini yaratish va 
ulardan foydalanish; 
* 
ishlab  chiqarishni  tashkil  qilish,  rejalashtirish  va  boshqarish  jarayonlarida 
zamonaviy axborot texnologiyalaridan, hisoblash texnikasidan foydalanish; 
* 
ishlab chiqarish va mehnatni ilmiy tashkil qilish. 
Korxonalar  ishlab  chiqarish  faoliyatining  samaradorligini  oshirishning  muhim 
omillaridan  yana  biri  sifatida  mavjud  ishlab  chiqarish  salohiyati  -  asosiy  va  aylanma 
fondlar,  ishchi  kuchidan  tejamkorlik  asosida,  iloji  boricha  unumliroq  foydalanishni 
ko‘rsatish  mumkin.  Bundan  tashqari  ularga  buyumlashgan  mehnat  sarflanganligi,  ya’ni 
korxonaning  bugungi  egalaridan  tashqari  avvalgi  avlod  vakillarining  ham  mehnati 
mavjudligi bilan izohlash mumkin. 
Korxonalar  ishlab  chiqarish  faoliyatining  samaradorligini  oshirishda  tashkiliy-
iqtisodiy omillar, jumladan, boshqaruv ham  muhim o‘ringa ega.  Ularning ahamiyati ishlab 
chiqarish miqyosining o‘sishi va xo‘jalik aloqalarining murakkablashishi bilan ortib boradi. 
Bu  omillar  qatoriga  birinchi  o‘rinda,  oqilona    ishlab  chiqarish  shakllarini  yaratish  va 
mavjudlarini  takomillashtirish  -  konsentratsiya,  ixtisoslashtirish,  kooperatsiya  va 
kombinatsiya qilishni kiritish mumkin. 
Rejalashtirishda    rejalarning  balanslashtirilishi,  ko‘rsatkichlar  tizimini  optimal 
shakllantirish,  rejalashtirilayotgan  maqsadlar  resurslar  bilan  ta’minlanishi  muhim  ahamiyat 
kasb etadi.  

---

77 
 
Korxona faoliyatining samarali bo‘lishida ishlab chiqarishni intensivlashtirish, ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlarning turi va sifatini oshirish hamda jahon standartlari darajasiga 
etkazish,  korxonaning  ishlab  chiqarish  tuzilmasini  yaxshilash  kabi  omillar  ham  muhim 
o‘rinni  egallaydi.  Bunga  esa  zamonaviy  mashina  va  asbob-uskunalar,  zamonaviy 
texnologiyalar, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishning ilg‘or usullaridan foydalanish 
orqali erishiladi.