Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Asosiy tayanch tushunchalar:

Moliya – pul fondlarining harakati, ya’ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi va foydalanilishi bilan bog’liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar.

Moliya tizimi – moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi moliyaviy muassasalardir.

Davlat byudjeti – davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta’minlash manbalarining tartiblashtirilgan rejasi.

Byudjet taqchilligi – byudjet xarajatlarining daromadlar qismidan ortiqcha bo’lishi natijasida vujudga kelgan farq.

Davlat qarzlari – byudjet taqchilligini qoplash maqsadida davlat tomonidan jalb qilingan moliyaviy resurslar.

Soliqlar – jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli.

Soliq stavkasi – soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining foizdagi ifodasi.

Fiskal siyosat - bu davlat byudjeti daromadlari va xarajatlari tarkibiy qismini o’zgartirish orqali milliy iqtisodiyotga ta’siri tushuniladi.

Diskretsion fiskal siyosat - bu milliy ishlab chiqarish real hajmlarini o’zgartirish, bandlik darajasini ushlab turish va inflyatsiya ustidan nazoratni o’rnatish hamda iqtisodiy o’sishni ta’minlash maqsadida soliqlar bilan birga, davlat xarajat- larini ongli ravishda manipulyatsiya qilish tushuniladi.

Nediskretsion fiskal siyosat - bu soliq intizomining mustaqil barqarorlashtiruvchi bir qator layoqatlari, ya’ni uning mamlakatdagi iqtisodiy faoliyatni qandaydir boshqaruvchi organlarning bevosita aralashuvlarisiz tartibga solish imkoniyatini beruvchi ayrim xususiyatlari tushuniladi.

Loffer egri chizig’i – davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi o’rtasidagi bog’liqlikning tasvirlanishi.