Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

investitsion 
va 
ipoteka 
banklarni ajratib ko’rsatish lozim. 
Investitsion banklar-maxsus kredit muassasalari bo’lib, obligatsiya hamda qarz 
majburiyatlari boshqa turlarini chiqarish yo’li bilan uzoq muddatli ssuda kapitalini jalb 
qiladi va ularni mijozlar (asosan davlat va tadbirkorlar)ga taqdim qiladi. 
Investitsion kompaniyalar, o’zlarining qimmatli qog’ozlarini chiqarish yo’li 
bilan huquqiy investorlar pul resurslarini to’playdi va ularni korxona (milliy va chet 
el)lar aktsiya va obligatsiyalariga joylashtiradi. Bunday kompaniyalar to’liq 
investorlar manfaatini ifodalaydi va ularning asosiy maqsadi qo’yilgan kapital 
hisobiga foyda olish hisoblanadi. 
Ipoteka banklar - bu ko’chmas mulk (er va inshoot) hisobiga uzoq muddatli 
ssuda berishga ixtisoslashgan kredit muassasalar. Ipoteka bankning resurslari 
o’zlarining ipoteka obligatsiyalari hisobiga shakllanadi. Olingan ssudadan uy-joy va 
boshqa inshootlar qurish, korxonalarning ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirish 
uchun foydalaniladi. 
Barcha tijorat banklari ehtiyot (rezerv)larining hajmi va tarkibi bo’yicha 
Markaziy bank tomonidan o’rnatiladigan ma’lum talablarga javob berishi zarur.  

---

 
113
Respublika hududida mulkchilikning turli shaklidagi 30 dan ziyod tijorat 
ixtisoslashgan banklar va ularning 3,7 mingdan ko’proq filiallari faoliyat qilib turibdi. 
Shulardan uchtasi (tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki, xalq banki va “ASAKA” 
bank) davlat tasarrufidagi bank hisoblanadi. Ulardan 22 bank (73%) aktsionerlik 
jamiyati, 8 tasi (27%) mas’uliyati cheklangan jamiyat shaklidadir. Shundan ikkitasi 
qo’shma bank (“Ut-bank” va ”Xususiylashtirishbank”) mavqeiga ega.  
O’zbekistonda tijorat banklarning rivojlanishi dastlab iqtisodiyotning alohida 
sohalariga xizmat qiladigan ixtisoslashgan banklar tashkil etilishida boshlangan 
bo’lsa, keyinchalik (1995 yildan) ixtisoslashgan kredit-moliya muassasalarini tashkil 
etishga kirishildi. Shu asosda ”Biznes fond”, ”Madad” sug’urta va investitsiya 
kompaniyalari kabi ixtisoslashgan moliya-kredit muassasalari tashkil etildi.