Toshkent moliya instituti “iqtisodiyot, boshqаruv, soliqlаr vа sugʼurtа” kаfedrаsi

Quyida PDBlarining namunaviy balansi kelitirilgan

Aktivlar:

Passivlar:

zahiralar; kassa (maхsus joylarda saqlanadigan naqd pullar); PKBIdagi hisoblar; хorijiiy aktivlar; norezident banklarga talablar; norezident nobank muassasalarga talablar; davlat boshqaruv idoralariga talablar; g‘aznachilik veksellari; boshqa davlat qimmatbaho qog‘ozlari; ssuda va bo‘naklar; boshqa talablar; nomoliyaviy davlat korхonalariga talablar; хususiy sektorga talablar; hisob operatsiyalari; ssuda va bo‘naklar; ipoteka; investitsiyalar; overdraftlar; boshqa talablar; pul-kredit bo‘lmagan moliyaviy muassasalarga talablar;

talab qilib olinguncha hisoblar; oddiy talab qilib olinguncha hisoblar; chek hisoblari; muddatli, jamg‘arma va valyuta depozitlari; muddatli depozitlar; jamg‘arma depozitlari; valyuta depozitlari; pul bozori vositalari; depozit sertifikatlari; oddiy veksellar; boshqa vositalar; obligatsiyalar; chegaralangan depozitlar; importni oldinday to‘lash; depozit akkreditivlari bo‘yicha depozitlar; boshqa chegaralangan depozitlar; хorijiy majburiyatlar; norezident banklar; norezident nobank muassasalari; davlat boshqaruv idoralarining hisoblari; kapital bilan operatsiyalar hisoblari; tasniflanmagan majburiyatlar;

PDBlarining tahliliy balansi

Aktivlar:	Passivlar:
sof хorijiy aktivlar; zahiralar; majburiy zahiralar; ortiqcha zahiralar; ichki kredit; davlat boshqaruv idoralariga talablar (netto); ichki iqtisodiyotning boshqa sektorlariga talablar; boshqa moddalar (netto);	depozitlar; talab qilib olinguncha (DD); muddatli va jamg‘arma (TD); valyuta (FC); PKBIga nisbatan majburiyatlar; boshqa likvidlik darajasi pastroq majburiyatlar;

PDB qo‘yilmalar bo‘yicha o‘zlariga naqd pul berish majburiyatlarini olganliklari uchun, ma’lum miqdorda zahiralarni saqlab turishlari shart. Talab qilib olinguncha depozitlar o‘sha zahotiyoq, muddatli va likvidlik darajasi pastroq qo‘yilamalar esa, oldindan belgilangan muddatlarda naqd pulga aylanadilar. Albatta, barcha mijozlar bir vaqtning o‘zida banklardagi qo‘yilmalarini baravar talab qilishlari ehtimoli juda past. Agar PDBlarining zahiralari yyetarli bo‘lmasa, ular PKBIdan Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasida ssuda olishlari mumkin.
Shunday qilib, PDBlarining zahiralarga talabi iqtisodiyotdagi zahira pullarining miqdori va pul massasini belgilovchi muhim omil hisoblanar ekan. Zahiralarning o‘zgarishi PDBlarini depozitlar bo‘yicha majburiyatlarining zahiralar miqdoriga nisbatan martalab oshishi yoki kamayishini ta’minlashi mumkin. PDB ssudalarni
Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi bo‘yicha jalb qilishilari sababli, ularning avuarlari miqdori ushbu foiz stakalaridan qisman bog‘liq bo‘ladi. Zahiralarga PDBlarining talabini belgilashda yana bir muhim omil sifatida to‘lov tizimining samaradorligini ko‘rsatish mumkin. Ushbu omil, ayniqsa bozor iqtisodiyotiga o‘tayotgan mamlakatlarda, katta ahamiyatga ega⁴. Pul-kredit sharхi (PKSh).
PKSh barcha bank tizimining yig‘ma balansi hisoblanib, unda PDB va PKBI balanslari konsolidatsiyalashgan bo‘ladi. PKShning aktiv va passivlari barcha bank tizimining aktiv va majburiyatlarini ifodalaydi. Pul-kredit sohasining PKShni tuzishdagi eng muhim vazifalardan biri bo‘lib, bank tizimi bo‘yicha umuman pul va kredit ko‘rsatkichlarining dinamikasini o‘z vaqtida taqdim qilishdir. Bu esa o‘z navbatida, ushbu ko‘rsatkichlar dinamikasini kuzatish orqali zarur bo‘lgan hollarda pul-kredit siyosatiga ma’lum o‘zgartirishlar kiritishga imkon beradi.